otázka  |
Odpoveď |
Jakie organelle mają ludzie komórki? začať sa učiť
|
|
błona komórkowa, siateczka śródplazmatyczna, aparaty Golgiego, lizosomy, cytoplazma, mitochondria, rybosomy, jądro komórkowe
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
oddziela komórkę od środowiska pozakomórkowego, jej składnikami są zawsze białka i lipidy (fosfolipidy). Jej budowę objaśnia model płynnej mozaiki
|
|
|
Co to jest model płynnej mozaiki? začať sa učiť
|
|
Podstawę (zrąb) błony tworzy podwójna warstwa odpowiednio ułożonych fosfolipidów, w zrębie zanurzone są białka.
|
|
|
Jaka jest zasadnicza cecha błony komórkowej? začať sa učiť
|
|
wybiórcza (selektywna) przepuszczalność, np. woda i drobnocząsteczkowe subtancje rozpuszczalne są przepuszczane, a substancje wielkocząsteczkowe słabo
|
|
|
Co wspomaga dyfuzję i jak? začať sa učiť
|
|
odpowiednie białka transportowe wspomagają dyfuzję, aktywnie przemieszczają cząsteczki substancji wbrew gradientowi stężeń, dzięki czemu komórki mogą otrzymywać homeostazę.
|
|
|
Co tworzy system błon plazmatycznych? začať sa učiť
|
|
siateczka śródplazmatyczna, aparaty Golgiego, oraz lizosomy
|
|
|
Co tworzą błony siateczki śródplazmatycznej? začať sa učiť
|
|
trójwymiarowy system kanalików i pęcherzyków
|
|
|
Jakie są rodzaje błon siateczki śródplazmatycznej? začať sa učiť
|
|
szorstkie - pokryte rybosomami, zachodzi w nich synteza białek, i gładkie, niepokryte rybosomami, zachodzi w nich synteza lipidów.
|
|
|
Co to są aparaty Golgiego? začať sa učiť
|
|
składają się z niewielkich, mocno spłaszczonych pęcherzyków, ich zadaniem jest modyfikacja, pakowanie i przekazywanie zagęszczonych substancji (głównie białek) poza komórkę oraz w jej obrębie
|
|
|
Gdzie występują aparaty Golgiego? začať sa učiť
|
|
w komórkach wydzielniczych trzustki
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
niewielkie, kuliste pęcherzyki, zawierają liczne białka enzymatyczne, zdolne rozłożyć wchłonięte substancje, a także produkty odpadowe, występują licznie w w komórkach żernych układu odpornościowego.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
inaczej cytozol, towrzy płynny, złożony koloid wodny, w którym zawieszone są bądź rozpuszczone m.in. białka, lipidy, kwasy tłuszczowe, wolne aminokwasy, oraz sole mineralne
|
|
|
Co jest ważnym składnikiem cytoplazmy? začať sa učiť
|
|
skomplikowana, przestrzenna sieć białkowych włókienek i mikrorureczek, tworząca cytoszkielet
|
|
|
Za co jest odpowiedzialny cytoszkielet? začať sa učiť
|
|
za możliwość zmiany kształtu niektórych komórek, i ich zdolność do poruszania się
|
|
|
Co zachodzi w cytoplaźmie? začať sa učiť
|
|
liczne reakcje biochemiczne, np. biosynteza białek, beztlenowe oddychanie wewnątrzkomórkowe
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
owalne lub cylindryczne organelle, ich liczba może wynosić nawet kilkaset (mięśnie poprzecznie prążkowane, kanaliki nerwowe), każde otoczone jest dwoma błonami białkowo-lipidowymi.
|
|
|
Jak wygląda błona wewnętrzna i zewnętrzna mitochondrium? začať sa učiť
|
|
zewnętrzna jest gładka i pozbawiona wypukłości, wewnętrzna tworzy poprzeczne uwypuklenia zwane grzebieniami mitochondrialnymi.
|
|
|
Co znajduje się w środku mitochonrium? začať sa učiť
|
|
macierz mitochondrialna, w jej skład wchodzą enzymy przyśpieszające reakcje utlenienia substancji organicznych, zawieszone są w niej również niewielkie cząsteczki mitochondrialnego DNA oraz rybosomy.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
są to wysokoenergetyczne wiązania, w których zmagazynowana jest energia chemiczna
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
proces oddychania wewnątrzkomórkowego, polegający na utlenianiu związków organicznych w następującej kolejności: węglowodany, tłuszcze, białka (aminokwasy).
|
|
|
Gdzie zachodzą najwydatniejsze procesy oddychania (tlenowe)? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Na jakie etapy można podzielić produkcję energii z cukru? začať sa učiť
|
|
glikolizę, cykl Krebsa, oraz utlenianie końcowe.
|
|
|
Gdzie zachodzi glikoliza i na czym polega? začať sa učiť
|
|
zachodzi w cytoplazmie i polega na stopniowym rozłożeniu cząsteczek glukozy do związku o nazwie kwas pirogronowy.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
przypominają spłaszczony grzybek, który nie jest oddzielony od cytoplazmy żadną błoną, składają się z dwóch podjednostek: większej i mniejszej
|
|
|
Z czego zbudowane są rybosomy? začať sa učiť
|
|
Zbudowane są z białek oraz kilku rodzajów rybosomalnego kwasu rybonukleinowego (rRNA)
|
|
|
Co zachodzi w rybosomach? začať sa učiť
|
|
właściwa biosynteza białek, czyli translacja.
|
|
|
Z czego składa się jądro komórkowe? začať sa učiť
|
|
z otoczki, kariolimfy, chromatyny, oraz jąderka
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
wypełnia wnętrze jądra komórkowego, tworzy płynne środowisko, w którym zanurzona jest chromatyna, występują w niej enzymy odpowiedzialne za syntezę DNA oraz RNA.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
składa się z długich i cienkich włókien, ich głównym składnikiem jest DNA znajdujące się na białkach - histonach
|
|
|
Na czym polega synteza RNA? začať sa učiť
|
|
synteza, inaczej transkrypcja, polega na łączeniu kolejnych rybonukleotydów, z wykorzystaniem DNA jako matrycy. Jest to przepisanie informacji z DNA na RNA.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
Ile jest chromosomów w komórce człowieka? začať sa učiť
|
|
46, czyli 23 pary, a gametach zredukowana o połowę, czyli wynosi 23
|
|
|
Czym są 23 chromosomy w gametach? začať sa učiť
|
|
jest to podstawowy komplet chromosomów, określany jako haploidalny
|
|
|
Jaką nazwę nosi układ 46 chromosomów? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Jak nazywają się połówki chromosomów? začať sa učiť
|
|
chromatydy, każda zawiera pojedynczą, bardzo długą cząstkę DNA
|
|
|
Co oznacza podział komórki macierzystej? začať sa učiť
|
|
oznacza podział jądra komórkowego oraz podział cytoplazmy
|
|
|
Co to jest cykl komórkowy? začať sa učiť
|
|
Składa się na niego interfaza oraz mitoza, trwa aż do zakończenia podziału komórki,
|
|
|
Co zachodzi w interfazie? začať sa učiť
|
|
Replikacja DNA oraz synteza białek
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
na profazę, metafazę, anafazę i telofazę
|
|
|
Jak nazywają się dwie chromatydy? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Jaki proces zachodzi w mejozie? začať sa učiť
|
|
podział redukcyjny, zmniejsza ilość chromosomów w jądrach do połowy
|
|
|
Co powstaje podczas mejozy? začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
na profazę, metafazę, anafazę i telofazę oraz na profazę 2, metafazę 2, anafazę 2 i telofazę 2
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
dwa podobne chromosomy zwane homologicznymi
|
|
|
Jak nazywają się organizmy, które potrzebują odżywiania? začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
istotny składnik kości i zębów
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
pobudzenie komórek nerwowych
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
równowaga wodno-mineralna
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
składnik hormonów tarczycy
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
Na jakie dwie grupy dzielimy witaminy? začať sa učiť
|
|
Na rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach.
|
|
|
Jakie jest skutek niedoboru witamin? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Jaki jest skutek nadmiaru witamin? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy A začať sa učiť
|
|
Współtworzy rodopsynę, skutek niedoboru: ślepota zmierzchowa
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy D začať sa učiť
|
|
wpływa na gospodarkę wapniową, w wyniku niedoboru występuje osteoporoza, krzywica
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy E začať sa učiť
|
|
hamowanie utleniania lipidów, niedobór: osłabienie mięśni
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy K začať sa učiť
|
|
ważna w krzepnięciu krwi, w wyniku niedoboru podatność na krwotoki
|
|
|
Wymień witaminy rozpuszczalne w tłuszczach začať sa učiť
|
|
|
|
|
Wymień witaminy rozpuszczalne w wodzie začať sa učiť
|
|
B1, PP, B2, B6, B11, B12, C
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy B1 začať sa učiť
|
|
enzymy utleniające węglowodany, niedobór: choroba beri beri
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy PP začať sa učiť
|
|
reakcja utleniania w komórkach, niedobór: zmęczenie, depresja
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy B2 začať sa učiť
|
|
utlenia związki organiczne w komórkach, niedobór: zapalenie skóry
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy B6 začať sa učiť
|
|
enzymy przetwarzające aminokwasy, niedobór: nadmierna pobudliwość
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy B11 začať sa učiť
|
|
współtworzy niebiałkowy składnik enzymów w DNA, niedobór: anemia
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy B12 začať sa učiť
|
|
niebiałkowy składnik enzymów przetwarzających zasady azotowe, niedobór: anemia
|
|
|
Rola i skutki niedoboru witaminy C začať sa učiť
|
|
synteza kolagenu, wchłanianie żelaza, niedobór: szkorbut
|
|
|
Co tworzy suchą masę pokarmu? začať sa učiť
|
|
Cukrowce, lipidy, białka i kwasy nukleinowe
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
Co to są lipidy właściwe? začať sa učiť
|
|
Lipidy, połączenie glicerolu i kwasów tłuszczowych
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Lipidy z dodatkiem podstawników
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Podstawowa jednostka budulcowa białek, zawiera grupę aminową i grupę karboksylową.
|
|
|
Jak łączą się ze sobą aminokwasy? začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Białka zbudowane wyłącznie z aminokwasów.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Białko zbudowane z aminokwasu i niebiałkowej części
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Białka pełniące funkcje biokatalizatorów.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
centrum aktywne, do którego pasuje tylko jeden substrat
|
|
|
Co tworzy substrat z enzymem? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Podaj reakcję chemiczną enzymu začať sa učiť
|
|
Substrat + enzym <-> kompleks enzym-substrat <-> enzym + produkt
|
|
|
Jak można podzielić układ pokarmowy człowieka? začať sa učiť
|
|
Na przewód pokarmowy oraz gruczoły dodatkowe.
|
|
|
Wymień elementy przewodu pokarmowego začať sa učiť
|
|
Otwór ustny, jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube, otwór odbytowy
|
|
|
Wymień gruczoły dodatkowe. začať sa učiť
|
|
ślinianki, trzustka, wątroba
|
|
|
Ile jest zębów mlecznych? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Ile jest zębów stałych i jak się dzielą? začať sa učiť
|
|
siekacze, kły, przedtrzonowe, trzonowe
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
 |
|
|
začať sa učiť
|
|
Posiada liczne brodawki smakowe, w których znajdują się kubki smakowe.
|
|
|
Jak produkowana jest ślina? začať sa učiť
|
|
Prze trzy pary dużych gruczołów ślinowych - ślinianek.
|
|
|
Czym wyścielane jest światło przewodu pokarmowego? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Co posiada śluzówka jelita cienkiego? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Co to jest błona podśluzowa? začať sa učiť
|
|
Łącznotkankowa warstwa ściany przewodu pokarmowego
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Błona mięśniowa, tworzona przez dwie warstwy mięśni gładkich
|
|
|
Co przesuwa pokarm w przewodzie pokarmowym? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Jak nazywa się warstwa ochronna rury przewodu pokarmowego? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Jak dzielimy jelito cienkie? začať sa učiť
|
|
Na dwunastnice, jelito czcze, oraz jelito kręte
|
|
|
Jak dzielimy jelito grube? začať sa učiť
|
|
Na kątnice, okrężnice, i odbytnicę.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
enzymy glikolityczne, rozkładające wiązania chemiczne w cukrach złożonych
|
|
|
Jakie wyróżniamy amylazy? začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Od cząsteczki skrobi lub glikogenu oddzielane są pojedyncze cząsteczki maltozy
|
|
|
Jak nazywa się enzym ściany jelita cienkiego? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Przy czyim udziale trawione są białka? začať sa učiť
|
|
|
|
|
Jak odbywa się trawienie? začať sa učiť
|
|
Pepsynogen, czyli enzym uwalniany do żołądka aktywuje pepsynę.
|
|
|
Jakie enzymy działają w jelicie cienkim? začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Rozkładają tripeptydy i dipeptydy na aminokwasy.
|
|
|
Co robi wątroba z aminokwasami? začať sa učiť
|
|
Usuwa nadmiar reszty aminowej, produkując amoniak i ketokwasy
|
|
|
W co przetwarzany jest amoniak? začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Rozbijanie cząsteczek tłuszczu
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Mieszanki tłuszczów obojętnych i glicerolu
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Skupiska glicerydu, cholesterolu i białek
|
|
|
Jaki proces następuje w jelicie grubym? začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Pobudza trawienie, odpowiada za uczucie sytości.
|
|
|
Co wydziela wątroba, i gdzie się to gromadzi? začať sa učiť
|
|
Żółć, gromadzącą się w pęcherzyku żółciowym.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Rozwój bakterii przekształcającej cukry z resztek pożywania w kwasy organiczne.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Wywołana niedoborem witamin, powstaje krwawienie dziąseł, chwianie zębów.
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Odkłada cholesterol w tętnicach
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Transportuje cholesterol do wątroby.
|
|
|
Co to są aminokwasy egzogenne? začať sa učiť
|
|
Aminokwasy otrzymywane wraz z pożywieniem.
|
|
|
Co to są aminokwasy endogenne? začať sa učiť
|
|
Aminokwasy wytwarzane przez organizm
|
|
|
Co to są białka pełnowartościowe? začať sa učiť
|
|
Białka zawierające wszystkie aminokwasy
|
|
|
