WYKŁAD 1. Uszkodzenie i śmierć komórki, apoptoza

 0    98 informačný list    mona09
stiahnuť mp3 vytlačiť hrať Skontrolujte sa
 
otázka język polski Odpoveď język polski
Patomorfologia – metody badań:
začať sa učiť
*autopsja *cytologia złuszczeniowa *cyt aspiracyjna cienkoigłowa *biopsja (grubo igłowa, śródoperacyjna) *bad mat pooperacyjnego *próbki tk pobrane pośmiertnie
cytologia aspiracyjna cienkoigłowa – komórki się rozpadają, sprawdzamy czy są one rakowe czy nie
Patomorfologia – obszar zainteresowań
začať sa učiť
*etiologia *patogeneza (patomechanizm) *zmiany narządowe (tkankowe) -> morfologia *zmiany czynnościowe -> klinika
Jeśli na prawidłową kom zadziała stresor (opisz przebieg)
začať sa učiť
- > stres (np. niedotl), wzrost obciążenia (np. wysiłek fiz, produkcyjny) -> zmiany adaptacyjne-> brak możliwości adaptacyjnych -> uszk kom
Jeśli na prawidłową kom zadziała czynnik uszkadzający
začať sa učiť
(np. patogen, czynnik chemiczny/fizyczny) -> uszkodzenie komórki (martwica)
Rodzaje reakcji komórek na działanie czynnika uszkadzającego - wymień:
začať sa učiť
*adaptacja *ostre uszk kom-> martwica *postępujące uszk kom-> martwica *podjęcie przez kom nowych czynności -> transfor nowotworowa
Zmiany adaptacyjne – wymień
začať sa učiť
* przerost, *rozrost, *zanik, *metaplazja
przerost łac.
začať sa učiť
- hypertrophia
rozrost łac.
začať sa učiť
– hyperplasia
zanik łac.
začať sa učiť
- atrophia
metaplazja łac.
začať sa učiť
– metaplasia
Przerost def.
začať sa učiť
zwiększenie wymiarów pojedynczych kom, tk (narządu), ale L kom się nie zwiększa.
Przerost - Komórki powiększają się wskutek
začať sa učiť
syntezy białek strukturalnych i organelli
Przerost Przyczyny wymień
začať sa učiť
*zwiększone obciążenie (praca) *zwiększone pobudzenie hormonalne
Przerost fizjologiczny – przykład
začať sa učiť
– sylwetka ciężarowców, przerost ściany ciężarnej macicy
Przerost patologiczny – przykład
začať sa učiť
- powiększenie serca w chorobie nadciśnieniowej, przerost naczyń w miażdżycy
Rozrost def.
začať sa učiť
zwiększenie wymiarów pojedynczych tkanek (narządu) wskutek namnożenia komórek
Rozrost Przyczyny wymień:
začať sa učiť
*zwiększone pobudzenie hormonalne *kompensacja ubytków tkanek po operacjach lub zranieniach
Rozrost fizjologiczny przykłady
začať sa učiť
*proliferacja nabłonka gruczołowego gruczłów sutkowych w okresie osiągania dojrzałości płciowej i ciąży *rozplem komórek tk łącznej w gojeniu rany
Rozrost Patologiczny przykłady
začať sa učiť
*przerost endometrium w nymphomanii np. u krów (cysty pęcherzykowe) *brodawczyca papillomatosis np. bydła
– reakcja na obecność czynników transkrypcji BPV
Proces rozrostowy pozostaje przez cały czas pod kontrolą...
začať sa učiť
hormonalną.
w chwili ustąpienia czynnika (hormonu) aktywność mitotyczna
začať sa učiť
ustaje,
ustanie aktywności mitotycznej jest zasadniczą różnicą w stosunku do
začať sa učiť
nowotworu, którego komórki namnażają się mimo braku stymulacji hormonalnej.
rozrost patologiczny jest dogodnym podłożem do
začať sa učiť
rozwoju procesu nowotworowego.
Zanik def.
začať sa učiť
zmniejszenie wymiarów kom, spow utratą subst kom – komórki nie są martwe!
(przy zaniku większej liczby komórek, zmniejszenie objętości tkanki lub narządu)
Zanik def. 2
začať sa učiť
redukcja strukturalnych el kom w wyniku zab równowagi między syntezą a katabolizmem
(obydwa procesy podlegają regulacji hormonalnej – insulina, TSH, glikokortykosteroidy).
Zanik - kluczową rolę odgrywają zaburzenia regulacji procesów rozpadu białek
začať sa učiť
- proteazy lizosomalne, - szlak ubikwitynowo-proteasomowy
Zanik - proteazy lizosomalne – funkcja
začať sa učiť
rozkładają białka pobrane na drodze endocytozy (zewnętrzne) i starzejące się organella komórkowe
Zanik - szlak ubikwitynowo-proteasomowy - funkcja
začať sa učiť
rozkład białek jądrowych i cytozolowych
(wewnętrznych niepotrzebnych, a nawet szkodliwych)
Zanik – Przyczyny - wymień:
začať sa učiť
*zmniejszone obciążenie pracą *odnerwienie *zmniejszony dopł krwi *niedożywienie *spadek pobudzenia hormonalnego *starzenie *ucisk
Zanik – Przyczyny – niedożywienie – przykład
začať sa učiť
kacheksja nowotworowa, niedobór ilościowy i jakościowy
Zanik - Zmiany mikroskopowe:
začať sa učiť
* zwiększona ilość wakuol autofagocytarnych * otoczone błoną ciałka resztkowe
zwiększona ilość wakuol autofagocytarnych
začať sa učiť
następstwo fuzji lizosomów z organellami wewnątrzkomórkowymi i cytozolem
tylko otoczone błoną ciałka resztkowe
začať sa učiť
np. lipofuscyna - część substancji w wakuolach autofagocytarnych może oprzeć się trawieniu
Metaplazja def.
začať sa učiť
odwracalna zmiana jednego typu dojrzałych komórek w inny typ dojrzałych komórek
Metaplazja przyczyny:
začať sa učiť
*przewlekłe drażnienie *adaptacja do zaistniałych warunków
Metaplazja cechy:
začať sa učiť
*zmiana odwracalna *może prow do dysplazji *powz czasem z utratą ważnych f np. obronnych
*czynniki odpowiedzialne za metaplazję, drażniąc komórki sprzyjają nowotworzeniu tkanki metaplastycznej – jest najbliższa nowotworzeniu
Metaplazja - Przykłady
začať sa učiť
*drażniący wpływ amoniaku na nabłonek oddechowy świń *niedobór Wit A i cynku *Zmiana nabłonka oddechowego tchawicy i oskrzeli zmiany rozległe lub ogniskowe.
Uszkodzenie komórki - jeśli zostaną przekroczone możliwości adaptacyjne komórki, to dochodzi do
začať sa učiť
martwicy (poprzez przerost, rozrost, zanik, metaplazję) lub apoptoza – zaprogramowanej śmierci komórki
Przyczyny uszkodzenia komórek – wymień
začať sa učiť
* niedotlenienie * cz fizyczne *cz chemiczne * cz zakaźne i inwazyjne *cz genetyczne *cz immunologiczne *zaburzenia odżywiania
Przyczyny uszkodzenia komórek – niedotlenienie- przykłady:
začať sa učiť
*niewydolność krążeniowo-oddechowa *niedokrwistość *zatrucie tlenkiem węgla, azotynami i inne
Przyczyny uszkodzenia komórek – czynniki fizyczne – przykłady
začať sa učiť
*uszk mech *temp *gwałtowna zmiana ciś atmosferycznego (dekompresja) *promieniowanie i napromienianie (UV i jonizujące) *porażenie prądem
*udar i zawał to martwica niedokrwienna
Przyczyny uszkodzenia komórek – czynniki chemiczne – przykłady
začať sa učiť
*roztw hipertoniczne (także kw i zas) *arsen, sole ołowiu, *herbicydy, insektycydy *tlenek węgla, azotyny *leki
Przyczyny uszkodzenia komórek - czynniki zakaźne i inwazyjne – przykłady
začať sa učiť
wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki, obleńce i tasiemce, ektopasożyty
Przyczyny uszkodzenia komórek - czynniki immunologiczne – przykłady
začať sa učiť
reakcje nadwrażliwości
Przyczyny uszkodzenia komórek - czynniki genetyczne– przykłady
začať sa učiť
zwiększona podatność na uszkodzenie komórek
(np. niska przeżywalność plemników po mrożeniu nasienia buhajów z translokacją rob 1,29 lub nosicieli chimeryzmu leukocytarnego)
Przyczyny uszkodzenia komórek - zaburzenia odżywiania – przykłady
začať sa učiť
niedobory energetyczne, białkowe, witamin, makro mikroelementów i pierwiastków śladowych
Stopień uszkodzenia komórek zależy od (zasady ogólne)
začať sa učiť
*rodzaju czynnika *siły dz *czasu jego oddziaływania *podatności komórek na uszkodzenie
(podatność zależy od typu komórki, jej stanu metabolicznego, zdolności adaptacyjnych i genetycznych właściwości)
Podatność komórek na uszkodzenie zależy od
začať sa učiť
typu komórki, jej stanu metabolicznego, zdolności adaptacyjnych i genetycznych właściwości
Szczególnie wrażliwe na uszkodzenie są układy
začať sa učiť
*integralność błony kom (warunkuje homeostazę jonową i osomtyczną) *wytwarzanie ATP *synteza białek *integralność aparatu genetycznego
Uwaga! ustanie czynności komórki następuje
začať sa učiť
o wiele wcześniej niż jej śmierć
(morfologiczne znamiona uszkodzenia lub śmierci są widoczne znacznie później)
Przyczyny trudności ustalenia sekwencji zdarzeń w śmierci komórki (molekularnego mechanizmu śmierci)
začať sa učiť
*mnogość sposobów uszk kom *duża il wzajemnych powiązań między błł, organell, makrocz i enzymami uniemożliwia odróżnienie uszkodzenia pierwotnego
*niezbadany pozostaje tzw. punkt bez odwrotu *NIE istnieje jeden wspólny sposób obumierania komórki
Błona komórkowa- skład
začať sa učiť
*fosfolipidy *białka błonowe *cholesterol *glikolipidy *kanały białkowe
Jądro komórkowe – skłąd
začať sa učiť
*euchromatyna *heterochromatyna *nukleosomy *jąderko
Wzrost aktywności metabolicznej komórki objawia się
začať sa učiť
*powiększaniem jąderka *większą ilością jąderek *ciałka wtrętowe lub krystaloidy
Lizosomy wymień jakie mogą być
začať sa učiť
*pierwotne i wtórne *endolizosomy i fagolizosomy * liczne enzymy lizosomalne
Obniżanie pH – jak działa na błlizosomalne?
začať sa učiť
zwiększa przepuszczalność błony lizosomalnej i wyciekanie enzymów
obecność enzymów lizosomalnych w cytoplazmie komórek – odczyn histochemiczny
Kom uszkodzona Odwracalnie a Wielkość
začať sa učiť
Obrzęk ++
Kom uszkodzona Odwracalnie a Bł Kom
začať sa učiť
Uwypuklenia/rozluźnienie połączeń międzykomórkowych
Kom uszkodzona Odwracalnie a Jądro
začať sa učiť
Skupiska chromatyny
Kom uszkodzona Odwracalnie a Mitochondria
začať sa učiť
Obrzęk/drobne zagęszczenia w macierzy
Kom uszkodzona Odwracalnie a ER
začať sa učiť
Obrzęk/ rozproszenie rybosomów
Kom uszkodzona Odwracalnie a lizosomy
začať sa učiť
autofagocytoza
Kom uszkodzona Nieodwracalnie a Wielkość
začať sa učiť
Obrzęk +++
Kom uszkodzona Nieodwracalnie a Bł Kom
začať sa učiť
Uszkodzenia/skupiska mielinowe
Kom uszkodzona Nieodwracalnie a Jądro
začať sa učiť
Obkurczanie (pyknosis) Rozpad/liza (karyolysis) Fragmentacja (karyorhexis)
Kom uszkodzona Nieodwracalnie a Mitochondria
začať sa učiť
Obrzęk/duże zagęszczenia w macierzy
Kom uszkodzona Nieodwracalnie a ER
začať sa učiť
Rozpad
Kom uszkodzona Nieodwracalnie a lizosomy
začať sa učiť
Pękanie i autoliza
Morfologia – Martwica – Barwienie
začať sa učiť
Martwe bardziej różowe [kwasochłonne] - powód – eozyna kwaśna wykazuje większe powinowactwo do denaturowanych białek cytoplazmatycznych
oraz następuje utrata zasadochłonności w wyniku spadku ilości cytoplazmatycznego DNA
Morfologia – martwica wygląd komórki martwej bardziej...
začať sa učiť
szklisty niż żywej – może wynikać z ubytku ilości glikogenu
Morfologia – martwica –Cytoplazma
začať sa učiť
wypełniona wakuolami (wygląd zjedzonej przez mole)– enzymatyczny rozpad organelli/wapnienie martwiczych komórek
Morfologia – martwica – Jądro
začať sa učiť
karyolysis / pyknosis / karyorexis
karyorexis – rozpad jądra po 1-2 dniach jądro zanika zupełnie (ważny jest więc moment pobrania materiału po śmierci)
Martwica – nasilenie procesów...
začať sa učiť
katabolicznych,
Martwica – nasilenie procesów katabolicznych powoduje
začať sa učiť
zakwaszenie komórki
Martwica skrzepowa opisz
začať sa učiť
zachodzi denaturacja białek, w mniejszym stopniu trawienie komórek przez enzymy lizosomalne
Martwica rozpływna opisz
začať sa učiť
dominacja autolizy przez trawienie enzymów lizosomalnych nad zakwaszeniem przez denaturację białek
Uwaga. Wygląd tkanki martwiczej zależny jest od tego, czy dominuje proces katabolizmu enzymatycznego komórek, czy denaturacja białek.
APOPTOZA def
začať sa učiť
zaprogramowana śmierć komórki
APOPTOZA rodzaje
začať sa učiť
fizjologiczna - patologiczna
APOPTOZA fizjologiczna – przykłady
začať sa učiť
*destrukcja kom na etap implantacji zarod *destrukcja w okr organogen i inwolucji w embriogen (np. inwolucja przewodów Mullera i Wolfa), zw z deter płci
*inwolucja endometrium w cyklu płciowym (dobrze widoczna u zwierząt monoestralnych) *regresja ciałka żółtego okresowego na jajnikach
APOPTOZA patologiczna – przykłady
začať sa učiť
* eliminacja autoreaktywnych limf T w grasicy *śmierć kom org indukowana przez cytotox limf T *autodestrukcja komórek z nieodwracalnymi zmianami DNA
po zadziałaniu łagodnych czynników uszkadzających np. ciepło, promieniowanie, leki cytotoksyczne w leczeniu nowotworów
grec. onkos
začať sa učiť
obrzęk
grec. apoptosis
začať sa učiť
opadanie, więdnięcia
różnice morfologiczne - Onkoza/martwica - Rozległość zmiany
začať sa učiť
Duże obszary komórek ze zniszczoną strukturą
różnice morfologiczne- Onkoza/martwica - Wielkość komórek
začať sa učiť
obrzęk
różnice morfologiczne- Onkoza/martwica – cytoplazma
začať sa učiť
Wakuolizacja, wyciek enzymów
różnice morfologiczne- Onkoza/martwica - Błona jądrowa
začať sa učiť
poprzerywana
różnice morfologiczne- Onkoza/martwica – jądro
začať sa učiť
Słabo barwiące się (obkurczanie, rozpad, fragmentacja)
różnice morfologiczne- Onkoza/martwica – fagocytoza
začať sa učiť
brak
różnice morfologiczne- Onkoza/martwica - Obecność zapalenia
začať sa učiť
Najczęściej obecne
różnice morfologiczne- Onkoza/martwica – znaczenie
začať sa učiť
Zjawisko patologiczne
różnice morfologiczne – Apoptoza - Rozległość zmian
začať sa učiť
Pojedyncze komórki w tkankach y
różnice morfologiczne- Apoptoza - Wielkość komórek
začať sa učiť
Defragmentacja (ciałak apoptyczne)
różnice morfologiczne- Apoptoza – cytoplazma
začať sa učiť
Brak zmian (tworzą się ciałka apopytyczne)
różnice morfologiczne- Apoptoza - Błona jądrowa
začať sa učiť
Ciągła, naruszona struktura
różnice morfologiczne- Apoptoza – jądro
začať sa učiť
Pyknotyczne – silnie granatowo wybarwione
różnice morfologiczne- Apoptoza – fagocytoza
začať sa učiť
Przez makrofagi lub inne komórki
różnice morfologiczne- Apoptoza - Obecność zapalenia
začať sa učiť
brak
różnice morfologiczne- Apoptoza – znaczenie
začať sa učiť
Często znaczenie fizjologiczne

Ak chcete pridať komentár, musíte byť prihlásený.