→ Moja Lekcja → Začnite sa učiť / Stiahnite si MP3 Flashcards

otázka		Odpoveď
1. Kultura začať sa učiť		całokształt materialnego i duchowego dorobku ludności, wzbogacany i przekazywany z pokolenia na pokolenie.
2. Globalizacja začať sa učiť		ujednolicanie kultur.
3. Cywilizacja začať sa učiť		całokształt społeczno-kulturowego rozwoju danego społeczeństwa lub grupy społeczeństw.
4. Sztuka sztukę tworzy człowiek! začať sa učiť		jest: (wg Władysława Tatarkiewicza) - odtwarzaniem rzeczy - bądź konstruowaniem formy - bądź wyrażaniem przeżyć jeżeli wytwór tego odtwarzania, konstruowania i wyrażania jest zdolny: - zachwycać - bądź wzruszać - bądź wstrząsać WARUNEK
5. Dzieło sztuki začať sa učiť		jest: - odtwarzaniem rzeczy - bądź konstrukcją formy - bądź wyrażaniem przeżyć jednakże tylko takim odtworzeniem, taką konstrukcją i takim wyrazem, które zdolne, są: - zachwycać - bądź wzruszać - bądź wstrząsać
6. Historia sztuki začať sa učiť		nauka zajmująca się rozpoznaniem, opisem i klasyfikacją zjawisk w sztuce.
7. Piękno začať sa učiť		coś, co się podoba człowiekowi.
8. Estetyka začať sa učiť		nauka o pięknie.
9. Styl začať sa učiť		zespół cech (formalnych) wspólnych dziełom opartym na tych samych zasadach kształtowania (występuje w większości dziedzin np. architektura, rzeźba i malarstwo) w określonym czasie historycznym (np. gotyk).
10. Kierunek začať sa učiť		zespół cech wyróżniający dzieła w określonym czasie historycznym, ma węższy zakres niż styl, nie obejmuje wszystkich dziedzin (np. impresjonizm).
11. Nurt začať sa učiť		wyróżnienie dzieł pod kątem konkretnej cechy lub zespołu cech na przestrzeni dziejów tzn. nie ograniczony czasowo (np. nurt ekspresyjny od prehistorii do współczesności).
12. Kanon začať sa učiť		wzór, reguła tworzenia sztuki np. w danym okresie w odniesieniu do wszelkich form artystycznych na określonym obszarze.
13. Kicz Camp, czyli konwencja stylistyczna przypisująca rzeczom wartość, tylko dlatego, że są w złym guście). začať sa učiť		bezwartościowy wytwór sztuki (zamierzony kicz
14. Sztuki plastyczne začať sa učiť		sztuki odbierane za pomocą zmysłu wzroku.
15. Architektura sakralna začať sa učiť		budowle służące do celów kultowych, religijnych (architektura kościelna, cerkiewna, klasztorna).
16. Architektura sepulkralna začať sa učiť		architektura grobowa.
17. Nagrobek začať sa učiť		trwałe oznaczenie miejsca pochówku ciała lub prochów.
18. Budowle użyteczności publicznej začať sa učiť		służące do użytku publicznego.
19. Architektura rezydencjonalna začať sa učiť		siedziba o charakterze reprezentacyjnym.
20. Pałac začať sa učiť		reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy.
21. Skrzydło pałacowe začať sa učiť		boczna, w stosunku do głównego budynku jego część.
22. Zamek začať sa učiť		zespół elementów warownych i mieszkalnych, mających razem cechy obronne.
23. Architektura prywatna / mieszkalna začať sa učiť		architektura służąca do mieszkania.
24. Kolumna začať sa učiť		pionowa podpora architektoniczna o kolistym przekroju.
25. Trzon začať sa učiť		główna pionowa część kolumny.
26. Kapitel začať sa učiť		inaczej głowica, najwyższa, wieńcząca część kolumny.
27. Półkolumna začať sa učiť		kolumna wystająca z powierzchni muru połową swej grubości.
28. Filar začať sa učiť		pionowa podpora architektoniczna o kwadratowym przekroju.
29. Półfilar začať sa učiť		filar wystający z powierzchni muru połową swej grubości.
30. Pilaster začať sa učiť		płaski filar, nieznacznie wystający ze ściany, posiada strukturę filara (baza, głowica).
31. Lizena začať sa učiť		płaski, pionowy występ w murze zewnętrznym.
32. Cokół začať sa učiť		element budowlany służący jako podstawa, na którym umieszczane są rzeźby lub inne dzieła sztuki.
33. Rzeźba pełna začať sa učiť		rzeźba opracowana ze wszystkich stron.
34. Rzeźba niepełna začať sa učiť		rzeźba opracowana z kilku stron (nie ze wszystkich).
35. Płaskorzeźba začať sa učiť		rzeźba opracowana od przodu o różnym stopniu głębokości.
36. Relief začať sa učiť		rodzaj płaskorzeźby opracowany na jednym poziomie tylko od przodu (w zależności od sposobu opracowania wyróżnia się: relief płaski, wypukły, wklęsły).
37. Snycerstwo začať sa učiť		sztuka rzeźbienia w drewnie, często o charakterze rzemiosła artystycznego.
38. Gliptyka začať sa učiť		sztuka rzeźbienia w kamieniach szlachetnych i półszlachetnych.
39. Marmur začať sa učiť		skała metamorficzna często stosowana do wykonywania rzeźb.
40. Forma rzeźbiarska začať sa učiť		forma służąca do kształtowania lub powielania przedmiotu, (rozróżnia się formy jednorazowe i trwałe, jedno i kilkuczęściowe, odlewnicze, „na wosk tracony”).
41. Odlew začať sa učiť		przedmiot wykonany za pomocą formy odlewniczej przez odtworzenie w twardym materiale, najczęściej metalu (jego płynnej konsystencji przed wystudzeniem), wcześniejszego modelu wykonanego za pomocą nietrwałej masy np. gliny, wosku.
42. Brąz začať sa učiť		stop miedzi z innymi metalami (nie licząc cynku, który z miedzią tworzy mosiądz).
43. Miedź začať sa učiť		półszlachetny metal, kowalny, ciągliwy, ceniony za swoje właściwości w obróbce.
44. Stiuk začať sa učiť		materiał zdobniczy w postaci tynku szlachetnego, będący mieszaniną gipsu, wapienia i drobnego piasku lub pyłu marmurowego.
45. Cegła začať sa učiť		materiał budowlany w kształcie prostopadłościanu, uformowany z gliny, wapna, piasku i cementu.
46. Cement začať sa učiť		spoiwo hydrauliczne (twardniejące w kontakcie z wodą), otrzymywane z surowców mineralnych.
47. Żelbet / Żelazobeton začať sa učiť		połączenie betonu (sztucznego kamienia będącego mieszaniną żwiru, piasku i cementu) z wkładami stalowymi, np. prętami.
48. Żelazo začať sa učiť		metal znany od czasów starożytnych.
49. Polichromia začať sa učiť		warstwa malarska rzeźby i budynku, obecnie tą nazwą określa się też malarstwo monumentalne na ścianie.
50. Malarstwo monumentalne začať sa učiť		malarstwo związane z architekturą, ze ścianą.
51. Witraż začať sa učiť		rodzaj malarstwa monumentalnego wykonanego z kawałków kolorowego szkła, osadzonych w ołowiane ramki.
52. Mozaika začať sa učiť		rodzaj malarstwa monumentalnego wykonanego z kolorowych kamieni, ceramiki i fragmentów szkła na ścianie. Pełni funkcje dekoracyjną i użytkową.
53. Fresk / alfresco / buonfresco začať sa učiť		rodzaj malarstwa monumentalnego wykonywanego na ścianie, polegający na malowaniu na mokrym tynku.
54. Malarstwo sztalugowe začať sa učiť		rodzaj malarstwa tzw. ruchomego czyli możliwego do przeniesienia, malarstwo wykonywane na różnych podobraziach ustawionych na sztaludze.
55. Podobrazie / podłoże malarskie začať sa učiť		rodzaj podłoża w malarstwie sztalugowym, po którym malarz maluje. Występują podobrazia: drewniane, płócienne, metalowe i papierowe.
56. Malarstwo olejne začať sa učiť		malarstwo wykonywane z wykorzystaniem farb olejnych.
57. Podmalówka začať sa učiť		wstępna, często uproszczona wersja obrazu olejnego, lub temperowego.
58. Laserunek začať sa učiť		przeźroczysta lub półprzeźroczysta warstwa farby, zmieniająca ton lub barwę niższych warstw obrazu.
59. Malarstwo akwarelowe začať sa učiť		technika malarstwa wodnego i jednocześnie nazwa obrazów wykonywanych tą techniką.
60. Gwasz začať sa učiť		farba wodna z domieszką kredy lub bieli, oraz gumy arabskiej będącej spoiwem.
61. Malarstwo pastelowe začať sa učiť		technika malarska i rysunkowa oraz nazwa kolorowych sztyftów, będących nośnikiem barwnika.
62. Malarstwo akrylowe začať sa učiť		technika malarska, łącząca pigment ze spoiwem z żywic syntetycznych i wodą, umożliwiająca malowanie zbliżone do techniki olejnej lub akwarelowe.
63. Malarstwo temperowe začať sa učiť		określenie farby, ale także i techniki malarskiej, której spoiwem są emulsje np. żółtka jaj z białym winem (tempera jajeczna).
64. Malarstwo tablicowe začať sa učiť		malarstwo wykonywane na desce (tzw. tablicy).
65. Krakelury začať sa učiť		charakterystyczna siatka spękań tworząca się na powierzchni obrazu olejnego.
66. Iluminatorstwo začať sa učiť		rodzaj malarstwa wykonywanego na kartach ksiąg (malarstwo iluminacyjne).
67. Miniatura začať sa učiť		dzieło iluminatorstwa, nazwa pochodzi czerwonego barwnika mini, współcześnie tą nazwą określa się też dzieło małych rozmiarów.
68. Rysunek začať sa učiť		rodzaj sztuk plastycznych wykonywany za pomocą linii na płaszczyźnie.
69. Szkic začať sa učiť		wstępna realizacja koncepcji artystycznej.
70. Plener začať sa učiť		twórczość na świeżym powietrzu, w bezpośrednim kontakcie z naturą.
71. Proporcja začať sa učiť		rozumiana jest jako współgranie poszczególnych części w całości.
72. Linearyzm začať sa učiť		tendencja w malarstwie lub grafice, polegająca na akcentowaniu kształtów za pomocą konturu i linii.
73. Grafika začať sa učiť		jeden z działów sztuk plastycznych obejmujący techniki pozwalające na powielanie rysunku na papierze lub tkaninie z uprzednio przygotowanej formy.
74. Druk wypukły začať sa učiť		rodzaj druku polegający na żłobieniu w matrycy linii i płaszczyzn, które mają pozostać niewydrukowane.
75. Druk wklęsły začať sa učiť		rodzaj druku polegający na żłobieniu w matrycy linii i płaszczyzn, które mają odbić się na papierze.
76. Druk płaski začať sa učiť		rodzaj druku polegający na spreparowaniu matrycy tak, aby część mająca pozostać niewydrukowana była odporna na przyjmowanie farby drukarskiej.
77. Drzeworyt začať sa učiť		technika graficzna należąca do druku wypukłego. W technice tej używana jest deska, na którą nanosi się rysunek i wycina się tło, które na odbitce pozostanie białe.
78. Linoryt začať sa učiť		technika graficzna należąca do druku wypukłego. Linoryt, jest podobny do drzeworytu, z tym, że zamiast drewna tutaj do wykonania matrycy używa się linoleum.
79. Gipsoryt začať sa učiť		technika graficzna druku wypukłego, w której matryca wykonana jest z gipsu. Proces technologiczny jest podobny jak w drzeworycie i linorycie.
80. Miedzioryt / sucha igła začať sa učiť		technika graficzna wklęsła. Rysunek wykonywany jest rylcem na miedzianej płytce następnie pokrywanej farbą. Przed odbiciem w prasie należy usunąć nadmiar farby szmatką.
81. Akwaforta / kwasoryt začať sa učiť		technika graficzna wklęsła. Miedzianą lub cynową płytkę pokrywa się nierozpuszczalnym w kwasie werniksem akwafortowym, a następnie zdrapuje się go z miejsc, gdzie ma być rysunek.
82. Akwatinta začať sa učiť		technika druku wklęsłego, zbliżona do akwaforty. Zamiast werniksu w tej technice używa się kalafonii (miękkiej żywicy naturalnej).
83. Litografia začať sa učiť		technika druku płaskiego, gdzie rysunek przeznaczony do powielenia wykonuje się na kamieniu litograficznym.
84. Monotypia začať sa učiť		technika rysunkowa uważana za graficzną, wyróżniająca się tym, że pozwala na uzyskanie tylko jednej odbitki. „Matrycę” wykonuje się na płycie metalowej lub szklanej od razu farbą, która ma się odbić na papierze.
85. Kolografia začať sa učiť		grafika strukturalna, w której na matrycy przykleja się różne fakturalne materiały (nazwa ma podkreślać podobieństwo do kolażu).
86. Sitodruk / serigrafia začať sa učiť		technika druku, w której formą drukową jest szablon nałożony na drobną, tkaną siatkę. Wykonanie odbitki polega na przetłoczeniu farby przez matrycę.
87. Passe-partout začať sa učiť		pojęcie, które narodziło się we Francji, określające ramkę kartonową z wycięciem, o powierzchni trochę mniejszej od powierzchni pracy.
88. Sygnatura začať sa učiť		podpis artysty.
89. Fotografia artystyczna začať sa učiť		fotografia o walorach artystycznych, rozumiana jako samodzielne dzieło sztuki
90. Rzemiosło artystyczne začať sa učiť		przedmioty codziennego użytku o wartości artystycznej.
91. Wzornictwo przemysłowe začať sa učiť		wzornictwo to działalność twórcza mająca na celu uzyskanie określonych cech przedmiotów, nadająca formę ideom tak, by stały się praktycznymi i atrakcyjnymi. Wzornictwo obejmuje projektowanie wzorów wyrobów przeznaczonych do masowej produkcji.
92. Architektura wnętrz začať sa učiť		dziedzina twórczości artystycznej obejmująca kształtowanie wnętrz architektonicznych zarówno funkcjonalnych, jak i estetycznych, projektowanie wystroju i wyposażenia ruchomego z uwzględnieniem funkcji pomieszczenia.
93. Ceramika začať sa učiť		wyroby otrzymywane w wyniku wypalenia uformowanej gliny.
94. Terakota začať sa učiť		glina wypalona, nieszkliwiona.
95. Szkliwo / glazura začať sa učiť		polewa, którą nakłada się na wyroby ceramiczne, po wypaleniu zastygająca w postaci cienkiej powłoki. W zależności od składu szkliwo może przybierać różne barwy. Nadaje wodoodporność wyrobom z gliny.
96. Porcelana začať sa učiť		rodzaj ceramiki wykonanej z białej masy o wysokiej jakości, wynalezionej w Chinach w VII w.
97. Tkanina artystyczna / dekoracyjna začať sa učiť		wyrob włókienniczy z włókien naturalnych, sztucznych lub syntetycznych powstający w procesie tkania przez wprowadzenie między nici osnowy nici wątku wg określonego spłotu, tkanina art. posiada wartości artystyczne i dekoracyjne.
98. Gobelin / tapiseria začať sa učiť		tkanina dekoracyjna jednostronna o różnorodnej dekoracji.
99. Kilim začať sa učiť		tkanina dwustronna o charakterze użytkowym, wykonana na krośnie.
100. Tkanina nicielnicowa začať sa učiť		tkanina użytkowa wykonana na krośnie z nici.
101. Krosno začať sa učiť		drewniana rama do tkania lub rozpięcia podobrazia malarskiego.
102. Ornament začať sa učiť		motyw lub zespół motywów zdobniczych.
103. Pigment začať sa učiť		kryjąca substancja barwiąca, drobno zmielona i nierozpuszczalna w spoiwie, nieprzeźroczysta. Zazwyczaj są to rozdrobnione minerały.
104. Ikonografia začať sa učiť		nauka zajmująca się rozpoznaniem i klasyfikacją tematów w sztuce.
105. Ikonologia začať sa učiť		zbiór tematów i ich sklasyfikowanie.
106. Akt začať sa učiť		przedstawienie postaci nago.
107. Portret začať sa učiť		artystyczny wizerunek konkretnej osoby lub grupy osób.
108. Portret psychologiczny začať sa učiť		portret kładący nacisk na oddanie charakteru postaci.
109. Portret reprezentacyjny začať sa učiť		portret godny: w oficjalnym stroju, pozie i otoczeniu.
110. Autoportret začať sa učiť		portret własny artysty.
111. Popiersie začať sa učiť		przedstawienie modelu w ujęciu do ramion.
112. En face / frontalnie začať sa učiť		- sposób ukazania postaci na wprost widza.
113. Profil začať sa učiť		sposób ukazania wizerunku postaci widzianej z boku.
114. Karykatura začať sa učiť		przedstawienie osoby, które cechuje się przesadą w oddaniu charakterystycznych elementów, właściwości i cech.
115. Pejzaż začať sa učiť		przedstawienie krajobrazu, widok natury lub miejskiego otoczenia.
116. Sztafaż začať sa učiť		postacie ludzkie, zwierzęta lub inne elementy ożywiające kompozycję, jednak nieodciągające uwagi odbiorcy.
117. Weduta začať sa učiť		krajobraz miejski przedstawiający ogólny widok miasta lub jego fragment.
118. Marina / pejzaż marynistyczny začať sa učiť		krajobraz morski, np. widok portu, wybrzeża itd.
119. Nokturn začať sa učiť		obraz przedstawiający scenę nocną.
120. Martwa natura začať sa učiť		przedstawienie nieożywionych przedmiotów.
121. Scena animalistyczna začať sa učiť		- przedstawienie zwierząt lub scen ze zwierzętami (animalistyka).
122. Scena batalistyczna začať sa učiť		przedstawienie bitwy.
123. Scena rodzajowa začať sa učiť		przedstawienie sceny z życia codziennego.
124. Scena religijna začať sa učiť		przedstawienie postaci boskich, scen z Biblii, postaci świętych i błogosławionych, scen z ich życia, przedstawienie dostojników kościelnych i wydarzeń z życia kościoła.
125. Plan začať sa učiť		rzut budynku z góry.
126. Układ przestrzenny začať sa učiť		podział wnętrza budowli, układ pomieszczeń i ich wzajemne relacje, komunikacja, oświetlenie i przykrycie.
127. Bryła začať sa učiť		wygląd budynku z zewnątrz (kształt, usytuowanie, kondygnacje, przykrycie, dekoracja), także określenie rzeźby pełnej.
128. Faktura začať sa učiť		sposób ukształtowania powierzchni dzieła (malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego, rzemiosła artystycznego, muru) zależny od charakteru tworzywa, techniki, narzędzi oraz stylu. Faktura może być: szorstka, gładka, impastowa itd.
129. Kompozycja začať sa učiť		(composito -złożenie) - sposób powiązania elementów formalnych dzieła tak, by tworzyły całość.
130. Dekoracja začať sa učiť		ozdoba, elementy tworzące ozdobę.
131. Schemat kompozycyjny začať sa učiť		stały układ poszczególnych elementów.
132. Perspektywa začať sa učiť		umiejętność przedstawiania trójwymiarowej rzeczywistości na dwuwymiarowej płaszczyźnie.
133. Perspektywa linearna /zbieżna / geometryczna začať sa učiť		- rodzaj perspektywy, w którym im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być mniejsze. Są różne rodzaje tej perspektywy w zależności od ujęcia np. perspektywa z lotu ptaka (z góry), perspektywa żabia (z dołu), perspektywa boczna i ukośna.
134. Perspektywa powietrzna začať sa učiť		rodzaj perspektywy, w której im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być bardziej niebieskie.
135. Perspektywa walorowa začať sa učiť		rodzaj perspektywy w której im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być jaśniejsze.
136. Światłocień začať sa učiť		gra światła i cienia w celu wydobycia efektu trójwymiarowości.
137. Modelunek / modelowanie začať sa učiť		kształtowanie formy.
138. Impast začať sa učiť		grube, wypukłe nałożenie farby.
139. Barwa / Kolor začať sa učiť		- to doznanie zmysłu wzroku odbierającego kolory.
140. Kolor lokalny začať sa učiť		barwa właściwa przedmiotom, postaciom nie zmieniona przez otoczenie.
141. Relatywizm barwny začať sa učiť		zmiana barwy pod wpływem światła i barw sąsiadujących.
142. Dominanta kolorystyczna začať sa učiť		plama barwna, od której w kompozycji zależą inne.
143. Gama barwna začať sa učiť		zespół barw w obrazie. Rozróżnia się wąską i szeroką gamę barwną.
144. Walor začať sa učiť		stopień jasności barwy.
145. Monochromatyzm / Gama monochromatyczna začať sa učiť		kompozycja oparta wyłącznie na różnych odcieniach jednej barwy (i jej rodzaje to: en grisaille, camaïeu).
146. Realistyczny / przedstawienie realistyczne začať sa učiť		wierne odtworzenie natury.
147. Naturalistyczny / przedstawienie naturalistyczne začať sa učiť		realistyczne przedstawienie skupiające się na naturze biologicznej człowieka.
148. Weryzm / przedstawienie werystyczne / weryzm začať sa učiť		realistyczne przedstawienie o mocnym wyostrzeniu mankamentów wyglądu, ukazywanie ludzkiej brzydoty.
149. *Deformacja začať sa učiť		- zmiana kształtu czegoś, niepożądana lub celowo zastosowana w dziele sztuki.
150. Syntetyzm / przedstawienie syntetyczne začať sa učiť		przedstawienie upraszczające.
151. Abstrakcyjny / przedstawienie abstrakcyjne začať sa učiť		przedstawienie oderwane od rzeczywistości.
152. Ekspresja začať sa učiť		wyrażanie i wywoływanie uczuć.
153. Ekspresyjny / przedstawienie ekspresyjne začať sa učiť		przedstawienie z naciskiem na emocje.
154. Symboliczny / przedstawienie symboliczne začať sa učiť		przedstawienie z użyciem symboli, alegorii.
155. Alegoria začať sa učiť		obrazowe przedstawienie abstrakcyjnego pojęcia.
156. Personifikacja začať sa učiť		w sztukach plastycznych przedstawienie w postaci ludzkiej zaopatrzonej w atrybuty abstrakcyjnych pojęć.
157. Idealizacja začať sa učiť		upiększanie.
158. Studium začať sa učiť		pogłębiona obserwacja.
159. Funkcja kompensacyjna začať sa učiť		funkcja rekompensująca jakiś brak.
160. Funkcja memoryatywna začať sa učiť		funkcja upamiętniająca.
161. Funkcja dydaktyczna začať sa učiť		funkcja nauczająca.
162. Funkcja kultowa začať sa učiť		przeznaczenie do kultu, oddawania czci.
163. Funkcja sakralna začať sa učiť		przeznaczenie do modlitwy, kultu religijnego.
164. Funkcja sepulkralna začať sa učiť		funkcja grobowa.
165. Funkcja dekoracyjna začať sa učiť		funkcja ozdobna.
166. Funkcja estetyczna začať sa učiť		funkcja upiększająca.
167. Funkcja ekspresywna začať sa učiť		funkcja wyrażania i wzbudzania uczuć.
168. Funkcja użytkowa začať sa učiť		określa przeznaczenie do użytku.
169. Funkcja mieszkalna začať sa učiť		przeznaczenie do mieszkania.
170. Funkcja rezydencjonalna začať sa učiť		reprezentacyjne mieszkanie.
171. Funkcja obronna začať sa učiť		funkcja służąca do obrony.
172. Funkcja propagandowa začať sa učiť		funkcja służąca przekazywaniu jakiś idei, tez, poglądów.
173. Funkcja reprezentacyjna začať sa učiť		- związana z reprezentowaniem kogoś lub czegoś w sposób „okazały”.
174. Funkcja magiczna začať sa učiť		funkcja wyróżniona w kontekście sztuki prehistorycznej, polegająca na wierze w sprawczą moc wyobrażeń („podobne wywołuje podobne”).
175. Zabytek začať sa učiť		dobro kultury posiadające wartość nie tylko artystyczną, ale i historyczną, lub naukową.
176. Rekonstrukcja začať sa učiť		uzupełnienie ubytków lub odtworzenie zniszczonej rzeczy do stanu sprzed zniszczenia.
177. Renowacja začať sa učiť		odświeżenie, odnowienie (dziś synonim konserwacji).
178. Replika začať sa učiť		powtórzenie wykonania dzieła sztuki.
179. Reprodukcja začať sa učiť		kopia oryginału wykonana w dowolnej skali metodą drukarską lub fotograficzną.
180. Pastisz začať sa učiť		dzieło plastyczne świadomie naśladujące inne dzieło, inspirujące się nim, ale nie kopiujące go, często jest to dzieło uznane „przerobione” w indywidualnym stylu innego artysty.
181. Narodowe instytucje kultury začať sa učiť		instytucje, których zadaniem jest, obok podstawowej działalności, dokumentowanie historii danej instytucji, przechowywanie i udostępnianie np. Filharmonia Narodowa.
182. Muzeum začať sa učiť		to instytucja, której zadaniem jest naukowa analiza materialnych świadectw cywilizacji człowieka i jego otoczenia, ich pozyskiwanie, przechowywanie, konserwowanie i udostępnianie, celem badań, nauczania i rozrywki.
183. Galeria začať sa učiť		większa kolekcja dzieł sztuki, zwykle malarstwa i rzeźby, istniejąca jako samodzielna instytucja lub osobny dział w muzeum. Współcześnie tą nazwą obejmuje się też pomieszczenia wystawowe połączone ze sprzedażą dzieł sztuki.
184. Pinakoteka začať sa učiť		galeria obrazów.
185. BWA / Biuro Wystaw Artystycznych začať sa učiť		- to galeria sztuki współczesnej, która zajmuje się organizowaniem wystaw, kolekcjonowaniem sztuki współczesnej i sprzedażą dzieł artystów zrzeszonych w ZPAP (Związek Polskich Artystów Plastyków).
187. Wernisaż začať sa učiť		uroczyste otwarcie wystawy.
188. Finisaż začať sa učiť		uroczyste zakończenie wystawy.
189. Mecenat začať sa učiť		to opieka nad nauką i sztuką sprawowana przez państwo, instytucje bądź jednostkę.
190. Mecenas začať sa učiť		osoba sprawująca mecenat.
191. Sztuka ludowa začať sa učiť		sztuka tworzona najczęściej przez niewykształconych profesjonalnie artystów ludowych, której formy przekazywane są z pokolenia na pokolenie, zachowując rodzime tradycje.
192. Skansen začať sa učiť		muzeum na wolnym powietrzu, gromadzące zabytki kultury ludowej.
193. Sztuka prymitywna / Naïwna začať sa učiť		sztuka tworzona przez niewykształconych artystów, którzy jednak dążą do artystycznego wyrazu swoich wizji.
194. Prehistoria začať sa učiť		najdawniejszy okres w dziejach ludzkości, do wynalezienia pisma.
195. Sztuka prehistoryczna začať sa učiť		najwcześniejsze objawy działalności artystycznej człowieka - sztuka powstała w prehistorii.
196. Archeologia začať sa učiť		nauka zajmująca się badaniem dziejów ludzkości na podstawie śladów materialnych.
197. Perspektywa skręcona začať sa učiť		przedstawienie zwierzęcia w dwóch różnych ujęciach: tułów z profilu, a rogi ¾, charakterystyczne dla sztuki prehistorycznej.
198. Megality začať sa učiť		duże, nieobrobione kamienie stanowiące samodzielną budowlę lub element większej budowli.
199. Architektura megalityczna začať sa učiť		konstrukcje architektoniczne z megalitów.
200. Menhir začať sa učiť		pojedynczy blok skalny.
201. Alignement začať sa učiť		aleja menhirów.
202. Dolmen začať sa učiť		konstrukcja z dwóch pionowo ustawionych menhirów przykrytych od góry trzecim, węższym, prawdopodobnie o funkcji grobowca.
203. Trylit začať sa učiť		konstrukcja z dwóch pionowo ustawionych menhirów przykrytych od góry menhirem o takiej samej grubości jak podpory.
204. Kromlech začať sa učiť		krąg menhirów.
205. Mezopotamia začať sa učiť		Międzyrzecze, starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu rzek Tygrys i Eufrat.
206. Sztuka Sumeryjska začať sa učiť		sztuka tworzona przez Sumerów, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii (4-2 tys. p.n.e.).
207. Sztuka Asyryjska začať sa učiť		sztuka tworzona przez Asyryjczyków, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii tzw. północna Mezopotamia (2 tys. p.n. e 6 w. p.n.e.).
208. Sztuka Babilońska začať sa učiť		sztuka tworzona przez Babilończyków, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii - na południu Mezopotamii (2 tyś. p.n.e. 6 w. p.n.e.).
209. Politeizm začať sa učiť		wiara w wielu bogów.
210. Pismo klinowe začať sa učiť		pismo powstałe w starożytnej Mezopotamii posługujące się symbolami, tworzonymi klinem.
211. Ziggurat / Zikkurat začať sa učiť		monumentalna budowla sakralna w Starożytnej Mezopotamii na planie kwadratu w kształcie kilkukondygnacyjnej wieży, na której szczycie znajdowała się świątynia.
212. Stela začať sa učiť		rodzaj pomnika nagrobnego najczęściej w kształcie pionowo ustawionej płyty.
213. Lamassu začať sa učiť		asyryjski demon opiekuńczy przedstawiany jako skrzydlaty byk lub lew o ludzkiej głowie.
214. lapis lazuli / lazuryt začať sa učiť		minerał w postaci zbitej, nieprzejrzysty, szklisty o niebieskiej barwie, sproszkowany służy do wyrobu farby ultramaryny.
215. Orant / Orantka začať sa učiť		przedstawienie stojącej frontalnie postaci modlącej się ze wzniesionymi ku górze rękami i rozwartymi dłońmi.
216. Inkrustacja - začať sa učiť		- technika dekorowania przedmiotów z drewna innymi materiałami, np. masą perłową, tapicerką.
217. Hieroglify začať sa učiť		pismo obrazkowe Starożytnego Egiptu (święte znaki).
218. Mumia začať sa učiť		zwłoki, które w sposób naturalny lub wskutek odpowiednich zabiegów nie uległy rozkładowi.
219. Kartonaż začať sa učiť		„opakowanie mumii” - trumna zawierająca mumii, najczęściej człekokształtna.
220. Sarkofag začať sa učiť		ozdobna skrzynia mieszcząca trumnę lub same zwłoki.
221. Mastaba začať sa učiť		w Starożytnym Egipcie jedna z pierwszych form architektury sepulkralnej w kształcie trapezoidalnego nadziemnego nasypu obudowanego cegłami z podziemną komorą grobową.
222. Komora začať sa učiť		- w starożytnym Egipcie sala sarkofagowa, komora „odrodzenia”, miejsce wiecznego pobytu zmarłego.
223. Ślepe wrota začať sa učiť		wnęka udająca drzwi.
224. Piramida začať sa učiť		monumentalna budowla w kształcie czworobocznego ostrosłupa o podstawie kwadratowej, w Starożytnym Egipcie pełniły funkcję grobowców.
225. Pylony začať sa učiť		rodzaj monumentalnych wież, najczęściej zwężających się ku górze, osłaniających wejście do świątyni egipskiej.
226. Dziedziniec začať sa učiť		nie przykryta wydzielona przestrzeń w obrębie budynku spełniająca różne funkcje. W Starożytnym Egipcie jedna z części kanonu świątyni.
227. Hypostyl / Sala hypostylowa začať sa učiť		w architekturze Starożytnego Egiptu wielka sala wsparta na równomiernie rozstawionych kolumnach w świątyni.
228. Przedsionek / Pronaos začať sa učiť		pomieszczenie przejściowe, w Starożytnym Egipcie jedna z części kanonu świątyni.
229. Sanktuarium / Cella / Naos začať sa učiť		główna część starożytnej świątyni mieszcząca posąg bóstwa.
230. Kolumna hatorycka začať sa učiť		kolumna z głową bogini Hator.
231. Kolumna palmowa začať sa učiť		kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu w kształcie pnia palmy z kapitelem w formie rozłożonych liści palmy.
232. Kolumna papirusowa začať sa učiť		- kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu zwężająca się ku górze z głowicą w kształcie kwiatu papirusu (pąku lub kielicha), często cała pokryta dekoracją.
233. Kolumna lotosowa začať sa učiť		- kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu z głowicą w kształcie kwiatu lotosu, najczęściej bez płaskiej podstawy.
234. Obelisk začať sa učiť		wysoki słup, przeważnie czworoboczny zwężający się ku górze, ścięty na szczycie, o charakterze upamiętniającym.
235. Sfinks začať sa učiť		w sztuce Starożytnego Egiptu wyobrażenie leżącego lwa z ludzką twarzą, będący symbolem władcy.
236. Nemes začať sa učiť		chusta wiązana, charakterystyczna dla Starożytnego Egiptu, najczęściej w przedstawieniach faraona.
237. Styl blokowy začať sa učiť		styl rzeźby wykonanej z jednego bloku skalnego, charakterystyczny dla sztuki Starożytnego Egiptu.
238. Frontalizm začať sa učiť		cecha rzeźby opracowanej i przeznaczonej do oglądania z przodu.
239. Hieratyzm - začať sa učiť		tendencja do uwypuklania w dziele sztuki dostojeństwa postaci.
240. Uszebti začať sa učiť		figurki w kształcie mumii, które symbolizowały służących faraona w jego grobowcu.
241. Perspektywa rzędowa začať sa učiť		rodzaj perspektywy w Starożytnym Egipcie, w której im coś jest dalej w rzeczywistości, tym jest wyżej na malowidle.
242. Perspektywa kulisowa začať sa učiť		rodzaj perspektywy w Starożytnej Mezopotamii, w której coś, co jest bliżej, zasłania to, co jest dalej.
243. Perspektywa odrzutowana začať sa učiť		rodzaj perspektywy w Starożytnej Mezopotamii będący rzutem przedmiotu z kilku punktów, w skrócie wygląda jak płaski przekrój. Stosowana do przedstawiania przedmiotów.
244. Al secco začať sa učiť		technika malowania na suchym tynku (w przeciwieństwie do fresku, w którym farbę kładzie się na wilgotny tynk).
245. Megaron začať sa učiť		sala audiencyjna w centralnej części pałacu w kulturze Morza Egejskiego, na planie prostokąta z czterema kolumnami pośrodku podtrzymującymi strop i okrągłym paleniskiem między nimi.
246. Idol začať sa učiť		figurka kultowa o uproszczonym kształcie, najczęściej kobiety, charakterystyczna dla kultury Morza Egejskiego.
247. Akropol začať sa učiť		wzgórze w Atenach, gdzie znajduje się największy kompleks świątyń ze Starożytnej Grecji.
248. Teatr začať sa učiť		w starożytności odpowiednio zabudowana przestrzeń, później specjalny budynek przeznaczony do wystawiania widowisk. W Starożytnej Grecji teatr składał się z wykutej w zboczu wzgórza widowni i okrągłej sceny.
249. Orchestra začať sa učiť		okrągła scena w teatrze w Starożytnej Grecji.
250. Porządki architektoniczne začať sa učiť		systemy konstrukcyjno-kompozycyjne kolumn.
251. Baza začať sa učiť		dolna część, podstawa kolumny.
252. Kanelury / Kanele začať sa učiť		płytkie, wklęsłe, pionowe wyżłobienia rozciągające się na całej długości trzonu kolumny.
253. Echinus začať sa učiť		dolna część głowicy doryckiej i toskańskiej w kształcie spłaszczonej poduszki.
254. Abakus začať sa učiť		najwyższa część głowicy w kształcie prostokątnej płyty.
255. Woluty / Ślimacznice začať sa učiť		element architektoniczny i dekoracyjny w formie zwoju, występuje w porządku jońskim.
256. Belkowanie začať sa učiť		element konstrukcyjny, poziomy, wsparty na podporach (kolumnadzie), złożony z trzech części: architraw, fryz, gzyms.
257. Gzyms začať sa učiť		element architektoniczny w postaci poziomej, zwykle profilowanej listwy wystającej znad powierzchni fryzu, ściany. Chroni elewacje budynku przed ściekającą wodą deszczową.
258. Fryz začať sa učiť		środkowy, poziomy człon belkowania z reguły leżący między architrawem (poniżej), a gzymsem (powyżej).
259. Architraw začať sa učiť		najniższy człon belkowania antycznego spoczywający na kolumnach.
260. Tryglif začať sa učiť		element dzielący fryz w porządku doryckim w postaci trzech pionowych żłobień, występuje na krawędzi, na osi kolumn i pomiędzy kolumnami.
261. Metopa začať sa učiť		pole na dekorację rzeźbiarską we fryzie w porządku doryckim.
262. Fronton / Przyczółek začať sa učiť		trójkątny szczyt w architekturze klasycznej, górna część świątyni antycznej z wewnętrznym polem przeznaczonym na dekorację tympanonem.
263. Tympanon začať sa učiť		pole wewnętrzne frontonu przeznaczone na dekorację.
264. Stylobat začať sa učiť		najwyższy stopień schodów, czyli tzw. krepid
271. Prostylos začať sa učiť		rodzaj świątyni z antami, w której dodatkowe kolumny są umieszczone od frontu.
272. Amfiprostylos začať sa učiť		rodzaj świątyni z antami, w której dodatkowe kolumny są umieszczone od frontu i od tyłu.
273. Tolos / Monopteros / Monopter začať sa učiť		świątynia na planie koła otoczona kolumnadą.
274. Kariatyda / Kanefora začať sa učiť		posąg kobiecy stanowiący podporę architektoniczną, kanefora ma dodatkowo na głowie kosz.
275. Atlant / Atlas tytana dźwigającego z rozkazu Zeusa sklepienie nieba). začať sa učiť		posąg mężczyzny służący za podporę architektoniczną, wspierający głową, barkami lub rękami konstrukcję (nazwa od mitycznego Atlanta
276. Herma začať sa učiť		element architektoniczny w formie czworokątnego słupa zwężającego się ku dołowi, zwieńczony głową lub popiersiem, w starożytności o charakterze pomnikowym, a w czasach późniejszych jako element architektoniczny przyścienny dekoracyjny.
277. Kontrapost začať sa učiť		kompozycja statyczna, którą wprowadził Poliklet, oddająca naturalny układ ciała. Ciężar ciała opiera się na jednej z nóg, a dla równowagi optycznej obciążona jest ręka po przekątnej (np. uniesiona).
278. Chryzelefantyna začať sa učiť		dekoracyjna technika rzeźbiarska polegająca na stosowaniu złota i kości słoniowej jako okładziny posągów drewnianych.
279. Marmury Elgina - začať sa učiť		- starożytne marmury partenońskie, wywiezione z Aten do Londynu przez lorda Elgina (Thomasa Bruce'a).
280. Patos začať sa učiť		wzniosłość, stosowanie środków formalnych w celu przekazania wzniosłych treści, wzbudzenia podniosłego nastroju.
281. Układy piramidalne začať sa učiť		kompozycja spiętrzona do góry, którą można wpisać w trójkąt.
282. Meander začať sa učiť		ornament inspirowany grecką rzeką, w kształcie linii załamujących się pod kątem prostym.
283. Bukranion začať sa učiť		ornament z elementem dekoracyjnym w kształcie czaszki byka.
284. Ornament palmetowy začať sa učiť		ornament inspirowany liśćmi ułożonymi ciągle i symetrycznie.
285. Astragal začať sa učiť		ornament ciągły w formie pasa z „perełek” ułożonych na zmianę pionowo i poziomo, inaczej jajownik lub perełkowanie; występuje też między trzonem kolumny a głowicą.
286. Kimation začať sa učiť		ornament joński, ciągły, gdzie występują liście pionowe i gałązki między nimi.
287. Łezki / Gutty začať sa učiť		element dekoracyjny w porządku doryckim w kształcie „kropel” jako przedłużenie tryglifu poniżej krawędzi fryzu.
288. Centaur pół koń (głowa i tułów do pasa ludzkie, od pasa w dół końskie). začať sa učiť		mityczna istota pół człowiek
289. Chimera začať sa učiť		potwór, który ma ciało lwa, głowę kozy na grzbiecie i węża zamiast ogona. Z czasem pojęcie to ewoluowało i w XIX wieku tym pojęciem określano stwory zwierzęce o torsie kobiety.
290. Heros začať sa učiť		to w mitologii człowiek lub pół-bóg, odznaczający się zaletami duszy lub ciała, ale śmiertelny.
291. Mimesis začať sa učiť		greckie imitacja, podobieństwo - to zasada twórczego naśladowania.
292. Hydria začať sa učiť		dzban na wodę.
293. Kyliks začať sa učiť		waza do picia.
294. Krater začať sa učiť		waza do mieszania wina z wodą.
295. Amfora začať sa učiť		naczynie do przechowywania płynów.
296. Firnis začať sa učiť		materiał angobowy do utrwalenia dekoracji, będący swego rodzaju „lakierem bezbarwnym”, umożliwiał utrzymanie wody w naczyniu oraz zachowanie naturalnego koloru gliny w wazie.
297. Etruskowie začať sa učiť		starożytny lud zamieszkujący Półwysep Apeniński między IX a I w. p.n.e., współtworzący kulturę starożytnego Rzymu.
298. Tumulus začať sa učiť		kopiec o stożkowej formie, naturalny lub sztuczny, przykryty fałszywą kopułą, o charakterze sepulkralnym.
299. Akroterion / Naszczytnik začať sa učiť		to element architektoniczny o charakterze dekoracyjnym, mający na celu optyczne obciążenie dachu. Charakterystyczny dla Starożytnych Etrusków.
300. Toreutyka začať sa učiť		starożytna technika odlewania brązu.
301. Impasto začať sa učiť		nieoczyszczona glina zmieszana z piaskiem do formowania naczyń.
302. Bucchero nero začať sa učiť		ceramika etruska o czarnym kolorze, wypalana z impasto w wysokiej temperaturze.
303. Urbanistyka začať sa učiť		nauka zajmująca się badaniem, zakładaniem i rozwijaniem miast.
304. Zaprawa začať sa učiť		mieszanina różnego rodzaju spoiw z piaskiem i wodą, tworząca masę do spajania materiałów budowlanych.
305. Traktat začať sa učiť		rozprawa naukowa.
306. Castrum Romanum začať sa učiť		starożytny rzymski obóz wojskowy, stały lub przejściowy, najczęściej z ulicami przecinającymi się pod kątem prostym.
307. Forum začať sa učiť		główny plac.
308. Amfiteatr začať sa učiť		w Starożytnym Rzymie kilkukondygnacyjna budowla służąca do wystawiania walk.
309. Circus / Cyrk Rzymski začať sa učiť		budowla w Starożytnym Rzymie przeznaczona na wyścigi wozów dwukołowych (rydwanów) w kształcie wydłużonego prostokąta o jednym boku zamkniętym półkoliście.
310. Kwadryga / Rydwan začať sa učiť		dwukołowiec zaprzężony 4 końmi w szeregu przeznaczony do triumfalnych przejazdów.
311. Termy začať sa učiť		publiczne łaźnie, spełniające funkcje spotkań towarzyskich.
312. Akwedukt začať sa učiť		wodociąg, w Starożytnym Rzymie monumentalna konstrukcja kilkukondygnacyjna na arkadach, służąca do transportowania wody.
313. Bazylika starorzymska začať sa učiť		budynek prostokątny o charakterze użyteczności publicznej, w którym odbywał się handel i miał swoje miejsce urząd sędziego.
314. Panteon začať sa učiť		świątynia wszystkich bogów.
315. Kopuła začať sa učiť		sklepienie oparte na łuku półkolistym w kształcie czaszy, służące do przykrycia pomieszczeń na planie koła albo wielobocznym.
316. Kasetony začať sa učiť		wieloboczne, najczęściej kwadratowe zagłębienia w stropie, sklepieniu bądź kopule (w późniejszej sztuce także płyty) o charakterze dekoracyjnym.
317. Oculus začať sa učiť		okrągły otwór w ścianie lub sklepieniu, najczęściej w szczycie kopuły doświetlający wnętrze.
318. Łuk półkolisty začať sa učiť		element architektoniczny i dekoracyjny, zakrzywiony i podparty, oparty na wycinku koła.
319. Portyk začať sa učiť		zewnętrzna część budynku z jednym lub kilkoma rzędami kolumn, osłaniająca najczęściej główne wejście, zwieńczona trójkątnym frontonem.
320. Nisza začať sa učiť		prostokątne lub półkoliste wgłębienie w ścianie o charakterze dekoracyjnym, często przeznaczone do ustawienia rzeźb.
321. Wnęka začať sa učiť		wgłębienie w grubości muru, proste lub ujęte w dekoracyjne ramy - nisza.
322. Arkada začať sa učiť		element architektoniczny składający się z dwóch podpór (filarów bądź kolumn) zwieńczonych u góry ze sobą łukiem.
323. Perystyl začať sa učiť		(od peristylumotoczony kolumnami) - wewnętrzny dziedziniec lub ogród otoczony portykiem, występujący w świątyniach egipskich oraz w domach patrycjuszy rzymskich.
324. Atrium začať sa učiť		prostokątne, centralne i reprezentacyjne pomieszczenie w starożytnym rzymskim domu, z compluvium i impluvium.
325. Impluvium začať sa učiť		zbiornik w kształcie basenu pośrodku atrium, zbierający deszczówkę.
326. Compluvium začať sa učiť		otwór w środku dachu atrium, przez który wpadało światło i deszcz.
327. Kolumna toskańska začať sa učiť		kolumna powstała w Starożytnym Rzymie, będąca odmianą porządku doryckiego: z bazą i gładkim trzonem.
328. Kolumna kompozytowa začať sa učiť		kolumna powstała w Starożytnym Rzymie o głowicy łączącej woluty jońskie z liśćmi akantu z porządku korynckiego.
329. Styl kontynuacyjnej narracji začať sa učiť		styl dekoracji „opowiadający” historię bez przerw i podziałów kompozycji na odrębne sceny.
330. Mały porządek začať sa učiť		podpory występujące oddzielnie dla każdej kondygnacji, w obrębie jednej kondygnacji.
331. Spiętrzenie porządków začať sa učiť		każda kondygnacja posiada podpory w innym porządku, zwykle wzwyż od doryckiego do korynckiego.
332. Pomnik / Monument začať sa učiť		dzieło sztuki o charakterze upamiętniającym, najczęściej rzeźbiarskie lub architektoniczno-rzeźbiarskie.
333. Łuk triumfalny začať sa učiť		monumentalny pomnik w formie wolnostojącej bramy, najczęściej dla uczczenia zwycięstwa. Przejście pod łukiem bramy było punktem kulminacyjnym pochodu triumfalnego.
334. Postument / Piedestał začať sa učiť		podstawa służąca do umieszczenia rzeźby.
335. Statua togata začať sa učiť		figura rzeźbiarska przedstawiona w todze.
336. Toga začať sa učiť		długa, udrapowana biała szata.
337. Statua lorica začať sa učiť		figura rzeźbiarska przedstawiona w zbroi.
338. Gemma začať sa učiť		dzieło gliptyki, wyrób rzeźbiarski wykonany w kamieniu szlachetnym lub półszlachetnym.
339. Intaglio začať sa učiť		gemma o wklęsłej dekoracji.
340. Kamea začať sa učiť		gemma o wypukłej dekoracji.
341. Feston začať sa učiť		element dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach i przewiązanego wstęgami półwieńca z liści, kwiatów i owoców.
342. Malarstwo pompejańskie začať sa učiť		rzymskie malowidła ścienne odkryte w miastach Imperium Romanum (np. Herculanum, Pompeje i Stabiae), zasypane przez wybuch Wezuwiusza w 79 r. n.e.
343. Enkaustyka začať sa učiť		antyczna technika malarska, której spoiwem był wosk pszczeli, a pigmenty wymieszane z ciepłym woskiem nakładano pędzlami lub ogrzewanymi szpachlami.
344. Sztuka wczesnochrześcijańska začať sa učiť		sztuka jaką tworzyli i otaczali się pierwsi chrześcijanie żyjący w Basenie Morza Śródziemnego w okresie od II/III wVI w.
345. Katakumby začať sa učiť		podziemne cmentarze w formie korytarzy z wydrążonymi w skale grobowcami.
346. Symbol / Emblemat začať sa učiť		w sztukach plastycznych, znak umowny będący ekwiwalentem, czyli odpowiednikiem określonej treści pojęciowej.
347. Symbolika začať sa učiť		zasób symboli w danej epoce.
348. Bazylika konstantyńska / chrześcijańska začať sa učiť		kościół przeznaczony do odprawiania liturgii. Powstał na bazie bazyliki rzymskiej, ale został zmodyfikowany do nowej funkcji. Typowa bazylika wczesnochrześcijańska jest na planie krzyża łacińskiego a nawa główna jest wyższa od naw bocznych.
349. Ołtarz začať sa učiť		miejsce składania ofiar kultowych, w religii chrześcijańskiej ołtarz jest miejscem modlitwy kapłana i ofiary mszy.
350. Typ bazylikowy začať sa učiť		typ kościoła, w którym nawa główna jest wyższa od naw bocznych.
351. Krzyż łaciński začať sa učiť		symbol chrześcijan, rodzaj planu kościoła, ma pionową belkę dłuższą od poziomej.
352. Krzyż grecki začať sa učiť		odmian krzyża i plan centralny budowli, jest to krzyż równoramienny.
353. Plan centralny / Budowla centralna začať sa učiť		budowla oparta na zasadzie symetrii, w rzucie poziomym względem dwu przecinających się osi. Są to plany koła, kwadratu, krzyża greckiego oraz plany wieloboczne oparte na kole bądź kwadracie.
354. Memorium začať sa učiť		budynek upamiętniający postać bądź wydarzenie.
355. Mauzoleum začať sa učiť		budynek upamiętniający osobę zmarłą, monumentalny grobowiec.
356. Martyrium začať sa učiť		budynek upamiętniający męczeńską śmierć.
357. Baptysterium začať sa učiť		budowla przeznaczona do obrzędu chrztu.
358. Nawa začať sa učiť		część kościoła przeznaczona dla wiernych.
359. Korpus nawowy začať sa učiť		część kościoła z nawami, poniżej transeptu o ile on występuje, jeśli go nie ma, to jest to część nawowa poniżej prezbiterium.
360. Transept začať sa učiť		jest to nawa poprzeczna, między prezbiterium a korpusem nawowym, nadająca planowi kształt krzyża.
361. Prezbiterium / Chór začať sa učiť		miejsce przeznaczone na ołtarz w kościele i miejsce dla duchowieństwa.
362. Tabernakulum začať sa učiť		mała zamykana szafka w kościele katolickim przeznaczona do przechowywania hostii i komunikantów.
363. Apsyda začať sa učiť		ściana zamykająca prezbiterium, bądź kaplice i nawy, będąca najczęściej półkolista lub wieloboczna.
364. Zakrystia / Pastoforia začať sa učiť		boczne pomieszczenie sakralne występujące w świątyniach chrześcijańskich, służące do przechowywania naczyń i szat liturgicznych. Pastoforia to dwudzielna zakrystia złożona z dwóch pomieszczeń po obu bokach apsydy.
365. Narteks začať sa učiť		zabudowany przedsionek w kościołach wczesnochrześcijańskich, bizantyńskich i wczesnośredniowiecznych.
366. Liturgia začať sa učiť		msza święta.
367. Kolory liturgiczne začať sa učiť		to 5 kolorów symbolicznych stosowanych w szatach kościelnych na odpowiednie uroczystości: biały, czerwony, zielony, fioletowy i czarny.
368. Ornat začať sa učiť		wierzchnia szata liturgiczna, przeznaczona do mszy.
369. Paliusz začať sa učiť		element stroju liturgicznego, wełniana biała taśma noszona na ramionach ozdobiona wyhaftowanymi 6 czarnymi krzyżykami.
370. Stuła začať sa učiť		szeroka wstęga, lekko rozszerzana na końcach zakładana na szyję.
371. Pastorał začať sa učiť		długa, zdobiona laska zakończona spiralą zwaną krzywaśnią lub łac. kurwaturą, pierwotnie służąca do podpierania się. Atrybut biskupów.
372. Mitra začať sa učiť		uroczyste nakrycie głowy wyższego duchowieństwa, w obrządku wschodnim w kształcie korony zwieńczonej krzyżem, w kościele rzymskokatolickim inaczej infuła w kształcie dwóch trójkątów połączonych opaską z dwiema wiszącymi z tyłu taśmami.
373. Tiara začať sa učiť		uroczyste nakrycie głowy papieża ozdobione trzema koronami symbolizującymi potrójną władzę (arcykapłana, króla, proroka).
374. Bizancjum začať sa učiť		Wschodnie Cesarstwo Rzymskie założone po podziale Imperium Romanum na dwa cesarstwa w 395 r., najświetniejszy okres rozwoju przypada na okres panowania cesarza Justyniana (527-565), historię Bizancjum kończy podbój przez Turków w 1453 r.
375. Sztuka bizantyńska začať sa učiť		sztuka powstająca w ramach Cesarstwa Bizantyńskiego, chrześcijańska, kontynuująca tradycje sztuki antycznej.
376. Eksedra začať sa učiť		półkolista nisza/wnęka przypominająca apsydę.
377. Empory začať sa učiť		druga kondygnacja naw bocznych, ew. obejścia.
378. Pendentywy / Żagielki začať sa učiť		narożne sferyczne wycinki sklepienia umożliwiające oparcie kopuły na planie czworoboku.
379. Trompy začať sa učiť		narożne wysklepki o kształcie wycinka stożka, składające się z jednego lub kilku łuków konstrukcyjnych zmniejszających się ku dołowi. Trompy umożliwiają przejście z wielobocznego planu do kopuły.
380. Ikona začať sa učiť		obraz kultowy, przeznaczony do modlitwy, wyobrażający osoby święte, sceny biblijne i religijno-symboliczne.
381. Ikonoklazm začať sa učiť		okres w historii Bizancjum, w którym dążono do zniesienia kultu świętych obrazów.
382. Izokefalizm začať sa učiť		zasada kompozycji wielofigurowej, którą cechuje ustawienie głów na tej samej wysokości.
383. Cerkiew začať sa učiť		świątynia obrządku wschodniego prawosławnego i grekokatolickiego.
384. Sobór začať sa učiť		główna cerkiew miasta, kościół katedralny - biskupi.
385. Ikonostas začať sa učiť		w cerkwi przegroda oddzielająca prezbiterium od nawy głównej, z zawieszonymi lub namalowanymi ikonami.
386. Koncha apsydy začať sa učiť		wewnętrzna ściana apsydy.
387. Mistyczny materializm začať sa učiť		nurt filozoficzno-religijny, który wierzy w to, że kontemplacja piękna ziemskiego prowadzi duszę do Boga.
388. Pantokrator začať sa učiť		typ ikonograficzny przedstawienia Jezusa Chrystusa jako władcy siedzącego na tronie z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa i Księgą Ewangelii.
389. Maiestas Domini začať sa učiť		przedstawienie Chrystusa jako boskiego władcy, tronującego na kuli świata bądź tęczy, w mandorli.
390. Aureola / Nimba začať sa učiť		świetlisty otok wokół postaci, lub samej głowy, symbolizujący boskość postaci.
391. Mandorla začať sa učiť		(od mandorle -migdał) - rodzaj aureoli otaczającej postać tronujących Jezusa lub Maryi w kształcie owalu o ostrych zakończeniach.
392. Anastasis začať sa učiť		scena ukazująca Zmartwychwstanie Jezusa.
393. Veraikon začať sa učiť		obraz z przedstawieniem twarzy Chrystusa, uważany za powstały w sposób nadnaturalny, najbardziej popularny to tzw. Mandylion czyli twarz odbita na chuście św. Weroniki, o długich włosach z brodą.
394. Trójca Święta začať sa učiť		w sztuce przedstawienie Boga równocześnie w trzech postaciach: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty w postaci gołębicy.
395. Eleusa začať sa učiť		(Umilenie; MB Czuła) typ ikonograficzny przedstawienia Matki Boskiej z Dzieciątkiem ukazujący czułość między Matką a Synem przytulającym policzek do Jej twarzy.
396. Hodegetria začať sa učiť		typ ikonograficzny przedstawienia Matki Boskiej, w którym Matka Boska wskazuje na Chrystusa trzymanego na lewym ramieniu, w sztuce bizantyńskiej czasem trzyma, prezentuje Dzieciątko przed sobą.
397. Deesis začať sa učiť		typ ikonograficzny przedstawienia Chrystusa w środku a po Jego bokach Maryję oraz Jana Chrzciciela.
398. Sacra Conversazione začať sa učiť		(Święta Rozmowa) typ ikonograficzny w którym Matka Boska zajmuje centralne miejsce, a po jej bokach symetrycznie ustawieni są święci.
399. Psałterz začať sa učiť		zbiór psalmów używany jako modlitewnik bądź śpiewnik.
400. Islam začať sa učiť		najmłodsza z religii monoteistycznych wyznająca wiarę w jednego Boga, która rozwineła się wśród mieszkańców Półwyspu Arabskiego.
401. Koran začať sa učiť		święta księga Islamu, która składa się ze 114 sur, czyli rozdziałów. Porusza sprawy wielkie i międzyludzkie.
402. Muzułmanin začať sa učiť		wyznawca Islamu, „uległy” wobec Boga.
403. Meczet začať sa učiť		miejsce modlitwy, gdzie pada się na twarz. Sala modłów jest głównym pomieszczeniem, nie ma ołtarza i nie wolno używać pojęcia „kościół”.
404. Minaret začať sa učiť		smukła wieża przy meczecie, z której wierni przez muezzina wzywani są 5 razy dziennie do modlitwy.
405. Mihrab začať sa učiť		nisza w ścianie w sali modłów w meczecie, zwieńczona łukiem, zwrócona w kierunku Mekki, symbolizująca drzwi do Raju.
406. Łuk podkowiasty začať sa učiť		łuk typowy dla islamu, przypominający kształtem grecką Ω.
407. Mudejar začať sa učiť		styl w hiszpańskiej architekturze i sztuce, połączenia elementów islamskich i chrześcijańskich, rozwijający się między VIII a XVII w. Charakteryzuje go bogactwo dekoracji ornamentalnej wywodzącej się ze sztuki Islamu, połączone ze swobodą kompozycji
408. Mukarnas začať sa učiť		motyw konstrukcyjno-dekoracyjny charakterystyczny dla architektury muzułmańskiej, złożony ze spiętrzonych elementów komórkowych, przypominających razem naturalne stalaktyty. Spełniają zwykle rolę tromp lub pendentywów.
409. Kaligrafia začať sa učiť		sztuka pięknego pisania.
410. Arabeska začať sa učiť		ornament roślinny ze stylizowanej wici roślinnej, zakomponowany symetrycznie o geometrycznej ścisłości.
411. Wici roślinna začať sa učiť		ornament roślinny w formie wijącej się lub spiralnie skręcanej łodygi z liśćmi, czasami z kwiatami.
412. Maureska / Moreska začať sa učiť		symetryczny ornament stworzony z mocno przestylizowanej wici roślinnej, która wypełnia całą płaszczyznę.
413. Horror vacui začať sa učiť		dosłownie “lęk przed pustką”, to cecha określająca nadmierną de
414. Amor vacui začať sa učiť		dosłownie „umiłowanie pustki”, to cecha określająca oszczędną dekorację, z dużymi pustymi powierzchniami.
415. Średniowiecze začať sa učiť		okres w historii w kręgu kultury eu obejmujący czasy między upadkiem cesarstwa rzymskiego a przemianami zachodzącymi w Eu w dobie Odrodzenia (V w. XV w.). Nazwa miała podkreślać „pustkę” między Starożytnością a jej „odrodzeniem” w renesansie.
416. Sztuka przedromańska začať sa učiť		sztuka rozwijająca się we wczesnym średniowieczu od przełomu VIII i IX w.
417. Sztuka karolińska začať sa učiť		1 okres sztuki przedromańskiej w okresie panowania cesarza Karola Wielkiego (771-814) w obrębie tzw. w renesansu karolińskiego.
418. Renesans karoliński začať sa učiť		pierwszy okres rozwoju sztuki po upadku Imperium Romanum za panowania Karola Wielkiego, który chciał odrodzić wielkość Cesarstwa, także za pomocą sztuki.
419. Sztuka ottońska začať sa učiť		2 okres sztuki przedromańskiej rozwijający się za panowania cesarzy z dynastii Ottonów (X w.).
420. Kościół začať sa učiť		świątynia chrześcijańska do sprawowania publicznego kultu religijnego.
421. Kościół orientowany začať sa učiť		kościół, którego prezbiterium jest umieszczone na wschodzie i wierni modlący się są zwróceni na wschódw stronę miejsc związanych z dziejami Chrystusa (Betlejem, Jerozolima), oraz symbolicznie w stronę wschodu słońcaświatła (Bóg = światło).
422. Kolegiata začať sa učiť		kościół przy którym jest zakon.
423. Katedra začať sa učiť		główny kościół biskupa diecezjalnego, arcybiskupa bądź patriarchy.
424. Kościół Bazylika začať sa učiť		status kościoła o specjalnych przywilejach papieskich, w tym wyróżnia się Bazylikę Mniejszą i Bazylikę Większą (z ołtarzem papieskim).
425. Kościół parafialny začať sa učiť		główny kościół gminy kościelnej.
426. Kościół farny / Fara - dawna nazwa głównego kościoła miejskiego pod opieką cechu. začať sa učiť		- dawna nazwa głównego kościoła miejskiego pod opieką cechu.
427. Kaplica začať sa učiť		mała budowla kultowa wolnostojąca lub połączona z kościołem.
428. Charakter addycyjny začať sa učiť		cecha architektury romańskiej określająca prostotę budowli złożonej z podstawowych brył geometrycznych.
429. Ambit začať sa učiť		obejście wokół prezbiterium, powstałe z przedłużenia naw bocznych, charakterystyczne zwłaszcza dla kościołów pielgrzymkowych.
430. Westwerk začať sa učiť		rozbudowana zachodnia część bazyliki, charakterystyczna dla architektury przedromańskiej, zawierająca empory.
431. Alternacja začať sa učiť		układ elementów dekoracyjnych, bądź architektonicznych, występujących na przemian.
432. Kościół salowy začať sa učiť		kościół jednonawowy, w którym prezbiterium i nawa mają tę samą szerokość, wysokość i przykrycie.
433. Klasztor začať sa učiť		zamknięty zespół budynków, lub pomieszczeń, zamieszkania zakonników lub zakonnic.
434. Kapitularz začať sa učiť		sala w klasztorze przeznaczona do zebrań zakonników, przeważnie o charakterze reprezentacyjnym, miejsce narad.
435. Skryptorium začať sa učiť		pracownia mnichów przepisujących i dekorujących księgi.
436. Refektarz začať sa učiť		jadalnia w klasztorze.
437. Wirydarz začať sa učiť		kwadratowy lub prostokątny ogród umieszczony wewnątrz murów klasztornych.
438. Krużganki začať sa učiť		zewnętrzny ciąg komunikacyjny wzdłuż ściany budynku, najczęściej od strony dziedzińca, ogrodu.
439. Dormitorium začať sa učiť		sala sypialna zakonników w klasztorze.
440. Lavatorium začať sa učiť		umywalnia zakonników w klasztorze.
441. Insygnia začať sa učiť		- zewnętrzne oznaki władzy, godności, stanu.
442. Regalia začať sa učiť		insygnia władzy królewskiej: korona, berło, jabłko.
443. Ewangeliarz začať sa učiť		ozdobna księga liturgiczna zawierająca teksty 4 Ewangelii.
444. Plecionka začať sa učiť		ciągły ornament złożony z linii, pasów, taśm, listew, wici roślinnych itd.
445. Ornament zoomorficzny začať sa učiť		ornament oparty na motywach zaczerpniętych z realnego bądź fantastycznego świata zwierząt.
446. Styl romański začať sa učiť		styl w sztukach plastycznych rozwijający się od XI do XIII w. w epoce średniowiecza; nazwa podkreśla inspiracje sztuką antyczną, w tym starożytną rzymską.
447. Teocentryzm začať sa učiť		„Bóg w centrum” - prąd umysłowy skupiony na Bogu i podporządkowujący Mu życie człowieka.
448. Monastycyzm začať sa učiť		ruch zakonny, rozwój życia zakonnego.
449. Sklepienie začať sa učiť		konstrukcja budowlana o przekroju krzywoliniowym, służąca do przykrycia odpowiedniej przestrzeni budynku.
450. Sklepienie kolebkowe začať sa učiť		sklepienie oparte na łuku półkolistym, w kształcie połowy leżącego walca.
451. Gurty začať sa učiť		wewnętrzne łuki wzmacniające sklepienie.
452. Sklepienie krzyżowe začať sa učiť		sklepienie powstałe z dwóch krzyżujących się kolebek.
453. Więźba dachowa začať sa učiť		drewniany szkielet, konstrukcja dachu.
454. Przęsło začať sa učiť		powtarzający się element konstrukcyjny, zawarty pomiędzy sąsiadującymi podporami.
455. System wiązany začať sa učiť		system kompozycyjny i konstrukcyjny sklepienia krzyżowego, w którym jednemu przęsłu nawy głównej odpowiadają dwa przęsła nawy bocznych.
456. Biforium začať sa učiť		dwudzielne arkadowe okno o charakterze dekoracyjnym.
457. Triforium začať sa učiť		trójdzielne arkadowe okno o charakterze dekoracyjnym.
458. Fryz arkadkowy začať sa učiť		dekoracyjny pas złożony z arkadek przy gzymsie wieńczącym lub dzielącym ściany, typowy dla architektury przedromańskiej i romańskiej
472. Tetrakonchos začať sa učiť		budowla centralna o czterech absydach (plan „czwórliscia).
473. Blenda - začať sa učiť		„ślepy otwór” - płytka wnęka w murze o charakterze dekoracyjnym.
474. Krypta začať sa učiť		podziemne ciemne pomieszczenie w kościołach pod prezbiterium, mieszczące relikwie lub grób świętego.
475. Kruchta začať sa učiť		przedsionek kościelny poprzedzający główne wejście.
476. Sygnaturka začať sa učiť		mała wieżyczka kościelna z niewielkim dzwonem.
477. Tympanon fundacyjny začať sa učiť		tympanon z przedstawieniem fundatora z modelem budowli.
478. Patena začať sa učiť		naczynie liturgiczne w kształcie płaskiego talerza służące podczas komunii, aby Hostia nie upadła.
479. Kielich začať sa učiť		naczynie do picia składające się z czary, trzonu i stopy.
480. Emalia začať sa učiť		technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na stopieniu sproszkowanego szkła i nałożeniu na podłoże metalowe.
481. Niello začať sa učiť		technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wypełnieniu dekoracji rytej w metalu ciemną pastą, złożoną z siarczków srebra, miedzi i ołowiu, a następnie wypolerowaniu powierzchni.
482. Repusowanie / Trybowanie začať sa učiť		technika kształtowania wyrobów z blachy polegająca na kuciu, bez użycia modelu, blachy na zimno, puncami lub młotkami.
483. Puncowanie začať sa učiť		technika złotnicza wykańczania przedmiotów metalowych w celu uzyskania wyrazistości dekoracji.
484. Cyzelowanie začať sa učiť		ostateczne wykończenie powierzchni przedmiotu metalowego.
485. Filigran začať sa učiť		technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wykonaniu ornamentu lub całego elementu z bardzo cienkich drucików w połączeniu z granulacją.
486. Granulacja začať sa učiť		technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wykonywaniu ornamentu z drobnych metalowych kuleczek.
487. Monstrancja začať sa učiť		naczynie liturgiczne służące do kultowego ukazywania i przenoszenia Hostii, składa się ze stopy trzonu (często z nodusem wydatnym zgrubieniem) i glorii ze szklaną puszką w środku zawierającą tzw. melchizedech -metalowy półksiężyc podtrzymujące hostię
488. Antaby začať sa učiť		metalowe uchwyty do drzwi spełniające funkcje klamki, z obręczą za którą ciągnie się drzwi.
489. Kołatka začať sa učiť		przedmiot służący do stukania w drzwi, bramę, najczęściej metalowy przyczepiony do muru, o jednej części ruchomej.
490. Gotyk začať sa učiť		styl epoki średniowiecza, który rozwijał się między XII a XV wiekiem. Giorgio Vasariego, który określił tę sztukę jako gocką czyli barbarzyńską, złą. Główne cechy stylu: łuk ostry sklepienie krzyżowo-żebrowe system przyporowy wertykalizm, ekspresja.
491. Mistycyzm začať sa učiť		prąd umysłowy dążący do bezpośredniego kontaktu z Bogiem.
492. Łuk ostry začať sa učiť		łuk złożony z dwóch odcinków prostej stykających się pod ostrym kątem, typowy dla konstrukcji stylu gotyckiego.
493. Sklepienie krzyżowo-żebrowe začať sa učiť		charakterystyczne dla stylu gotyckiego sklepienie oparte na łuku ostrym, składające się z dwóch skrzyżowanych łuków ostrych i od wewnątrz wzmocnione na linach przecinania się kolebek dodatkowymi żebrami.
494. Sklepienie gwiaździste začať sa učiť		odmiana sklepienia krzyżowo-żebrowego o dodatkowych podziałach tworzących układ gwiazdy.
495. Sklepienie wachlarzowe začať sa učiť		zbudowane jest na żebrach promieniście rozchodzących się z przyściennych punktów podparcia, tworzących układ przypominający wachlarze.
496. Sklepienie sieciowe začať sa učiť		rodzaj sklepienia popularnego pod koniec gotyku, najczęściej kolebkowego, w którym wprowadzono krzyżujące się żebra tworzące siatkę rombów, co nadaje mu kształt sieci.
497. Sklepienie kryształowe začať sa učiť		sklepienie stosowane w późnym gotyku, w którym zrezygnowano z żeber, a wysklepki sklepienne mają ostre krawędzie. Uzyskiwano w ten sposób powierzchnie złożone z licznych, małych wysklepek, uwypuklanych grą światłocieniową.
498. Sklepienie piastowskie - odmiana sklepienia krzyżowo-żebrowego, w której zastosowano dodatkowy punkt podparcia na jednym z boków začať sa učiť		wyprowadzane z niego żebra dzielą sklepienie na trzy duże pola, z których każde dodatkowo podzielone jest jeszcze na trzy części, co w efekcie tworzy układ dziewięciu trójkątów.
499. Służki začať sa učiť		pionowe cienkie elementy kamienne o przekroju wałka zespolone z filarem, przenoszące na niego ciężar sklepienia.
500. Zwornik / klucz sklepienia začať sa učiť		środkowy szczytowy kliniec łuku lub sklepienia, wyróżniający się kształtem i dekoracyjnym charakterem.
501. Wspornik začať sa učiť		element architektoniczny mający na celu podtrzymanie np. sklepienia, osadzony w ścianie i wysunięty przed jej lico, często dekorowany.
502. Wertykalizm začať sa učiť		zasada kompozycji polegająca na podkreśleniu i wydobyciu pionowych osi dzieła, kierunków pionowych (przeciwieństwo horyzontalizmu).
503. Laskowanie začať sa učiť		profilowane elementy pionowe podkreślające wertykalizm.
504. Przypora / skarpa začať sa učiť		pionowy element konstrukcyjny, architektoniczny w formie prostego filara przyściennego, wzmacniający konstrukcję, np. przenosi ciężar sklepienia na fundament.
505. Łuk przyporowy začať sa učiť		element gotyckiego systemu konstrukcyjnego mający za zadanie przerzucanie ciężaru sklepienia nad nawami bocznymi na zewnętrzne przypory.
506. System szkieletowy / przyporowy začať sa učiť		system konstrukcyjny char. dla stylu gotyckiego, um. przesklepienie dużych wysokich przestrzeni, w którym ciężar sklepienia krzyżowo-żebrowego jest przenoszony cz. za pośrednictwem służek na filary, cz. przez zewnętrzne łuki przyporowe na przypory.
507. Rozeta začať sa učiť		duże okrągłe okno wypełnione kamienną dekoracją o charakterze stylizowanej róży, mieszczące witraż.
508. Maswerk začať sa učiť		dekoracja architektoniczna stylizowana na kształt koniczyny, najczęściej wypełniająca szczyt łuku ostrego.
509. Pinakiel / Fiala začať sa učiť		rodzaj zwieńczenia w formie małej wieżyczki, np. na zakończeniu przypory.
510. Sterczyna začať sa učiť		mały pionowy element wieńczący np. pinakiel, mały obelisk.
511. Wimperga začať sa učiť		charakterystyczne dla stylu gotyckiego zwieńczenie w formie trójkąta, np. nad łukiem ostrym okien, portalu.
512. Rzygacz / Gargulec začať sa učiť		ozdobne zakończenie rynny dachowej odprowadzającej wodę z dala od lica muru.
513. Maszkaron začať sa učiť		motyw dekoracyjny w formie stylizowanej i zdeformowanej głowy ludzkiej lub zwierzęcej.
515. Kwiaton začať sa učiť		architektoniczny element dekoracyjny w formie pęku kwiatów występujący jako zwieńczenie np. pinakli.
517. Flamboyant / Gotyk płomienisty začať sa učiť		ostatnia faza sztuki późnego gotyku we Francji o bogatej dekoracji i ornamentach zbliżonych kształtem do płomienia lub rybiego pęcherza.
519. Pietà začať sa učiť		typ ikonograficzny dogmatyczny będący przedstawieniem opłakującej Matki Boskiej trzymającej ciało zdjętego z krzyża Chrystusa.
520. Krucyfiks začať sa učiť		krzyż z przedstawieniem Chrystusa.
521. Pasja začať sa učiť		historia męki Chrystusa.
522. Arma Christi začať sa učiť		narzędzia męki Chrystusa ukazywane jako symbole Jego cierpienia np. korona cierniowa, gwoździe.
523. Perizonium začať sa učiť		szata okrywająca łono Jezusa.
524. Draperia začať sa učiť		tkanina ułożona w dekoracyjne fałdy.
525. Chrystus Frasobliwy začať sa učiť		typ ikonograficzny będący przedstawieniem siedzącego Chrystusa, zamyślonego z podpartą na dłoni głową.
526. Nurt dolorystyczny začať sa učiť		nurt koncentrujący się na Męce Chrystusa, narzędziach Męki i przedstawieniu cierpienia Chrystusa i Maryi Mater Dolora czyli Matka Cierpiąca.
527. Vir Dolorum / Mąż Boleści / Chrystus Boleściwy začať sa učiť		przedstawienie Chrystusa z atrybutami męki i pokazującego rany.
528. Devotio moderna začať sa učiť		„nowa pobożność” - nurt pobożności rozwijający się w XIV i XV w. w Niderlandach i Nadrenii propagujący ubóstwo i pobożność.
529. Dewocja - začať sa učiť		prywatna modlitwa, kontemplacja i pobudzanie wewnętrznych religijnych przeżyć.
530. Poliptyk začať sa učiť		wieloskrzydłowy ołtarz szafiasty charakterystyczny dla gotyku.
531. Tryptyk začať sa učiť		poliptyk składający się z trzech części: środkowej nieruchomej i dwóch ruchomych skrzydeł po bokach.
532. Pentaptyk začať sa učiť		poliptyk składający się z pięciu części: dwóch skrzydeł nieruchomych i dwóch ruchomych, zamykających część środkową.
533. Predella / Nadmensa začať sa učiť		najniższa część poliptyku, jego podstawa spoczywająca na mensie (dawniej kapłan stał tyłem do wiernych a przodem do ołtarza).
534. Drzewo Jessego začať sa učiť		motyw ikonograficzny przedstawiający rodowód Chrystusa.
535. Mensa začať sa učiť		stół ołtarzowy, na którym sprawowana jest ofiara mszy.
536. Retabulum / Nastawa ołtarzowa začať sa učiť		główna środkowa część ołtarza szafiastego.
537. Tumba začať sa učiť		zasadnicza część nagrobków gotyckich i renesansowych o kształcie skrzyni zamkniętej od góry płytą z rzeźbioną postacią zmarłego.
538. Epitafium začať sa učiť		ozdobna tablica upamiętniająca zmarłego wmurowywana w ściany kościoła (różni się od zwykłej tablicy nagrobnej, która jest pozbawiona ozdób).
539. Hagiografia začať sa učiť		żywoty świętych będące inspiracją do przedstawiania świętych z nimbami i atrybutami.
540. Atrybut začať sa učiť		przedmiot lub symbol pozwalający zidentyfikować przedstawioną postać, dodany jako jej znak rozpoznawczy.
541. Relikwiarz začať sa učiť		sprzęt kultowy służący do przechowywania relikwii, przybierający różne kształty.
542. Apokryfy začať sa učiť		księgi i fragmenty ksiąg, w tym pisma żydowskie lub wczesnochrześcijańskie, które nie zostały uznane przez Kościół za kanoniczne i nie zostały włączone do kanonu Biblii.
544. Styl międzynarodowy w średniowieczu začať sa učiť		późna faza stylu gotyckiego (1390-1430/50) rozróżniana w nastrojowym malarstwie i rzeźbie, cechująca się liryzmem i pewną wytwornością.
545. Szkoła artystyczna - začať sa učiť		- krąg artystów tworzących w podobnym stylu w danym miejscu i czasie np. małopolska szkoła malarstwa tablicowego.
546. Typ halowy / Hala začať sa učiť		typ kościoła, w którym wszystkie nawy są tej samej wysokości.
547. Barbakan / Rondel začať sa učiť		dzieło obronne wysunięte przed linię murów, najczęściej w formie baszty cylindrycznej z bramą.
548. Baszta začať sa učiť		wieża warowna fortyfikacji średniowiecznych częściowo wysunięta przed lico murów.
549. Bastion začať sa učiť		element umocnień obronnych w postaci wysuniętych narożników w kształcie pięcioboku.
550. Krenelaż / Blanki začať sa učiť		ząbkowanie/zęby wieńczące mur obronny w średniowieczu z regularnymi prześwitami umożliwiającymi strzelanie przez łuczników.
551. Rynek začať sa učiť		główny wielofunkcyjny plac miasta przeznaczony na handel i siedzibę władz.
552. Ratusz začať sa učiť		siedziba władz miejskich.
553. Cech začať sa učiť		zrzeszenie rzemieślników jednego zawodu.
554. Gmerk začať sa učiť		znak kamieniarski jako sygnatura czyli podpis strzechy, cechu, mistrza.
555. Wzornik začať sa učiť		zbiór rysunków, najczęściej sztychowanych (czyli powielonych w druku wklęsłym), zawierający wzory elementów architektonicznych, ornamentów, kształtów przedmiotów.
556. Strzecha budowlana začať sa učiť		średniowieczne zrzeszenie architektów i kamieniarzy dla zrealizowania wielkich przedsięwzięć budowlanych.
557. System filarowo-skarpowy začať sa učiť		odmiana gotyckiego systemu konstrukcyjnego, występująca w kościołach krakowskich, w którym konstrukcję wspierają skarpy (przypory) dobudowane do filarów międzynawowych, od strony nawy bocznej.
558. En grisaille / Grisaille začať sa učiť		malowidło monochromatyczne naśladujące płaskorzeźbę lub rzeźbę wykonane kolorem szarym.
559. Protorenesans začať sa učiť		okres w sztuce późnego średniowiecza na terenie Włoch, Niemiec, Niderlandów i południowej Francji będący zapowiedzią renesansu.
561. Prekursor začať sa učiť		(łac. poprzednik) - artysta wprowadzający nowe elementy w swojej twórczości, wpływający bezpośrednio na rozwój kolejnego zjawiska.
562. Maesta začať sa učiť		przedstawienie Matki Boskiej na tronie w otoczeniu aniołów.
563. Nowożytność začať sa učiť		epoka w historii wyróżniona po średniowieczu, symbolicznie datowana od XV w. (1453 upadek Konstantynopola, 1492 odkrycie Ameryki), do XVIII w. i rozwoju oświecenia (niektórzy historycy datują nowożytność do początku XIX w.).
564. Renesans / Odrodzenie začať sa učiť		styl w sztuce początku XV w rozwijający się do końca XVI w, którego gł. cechą była insp. k. antyczną. Gł. cechy to insp. formami szt.st., ład i harmonia dążenie do idealnego piękna w malarstwie doskonały rysunek studium perspektywy i proporcji ciała
565. Quattrocento začať sa učiť		termin używany na oznaczenie sztuki włoskiej XV w., dosłownie „czternaście setek” czyli 1400.
566. Cinquecento začať sa učiť		termin używany na oznaczenie sztuki włoskiej XVI w., dosłownie „piętnaście setek” czyli 1500.
567. Antropocentryzm začať sa učiť		„człowiek w centrum” - prąd umysłowy uważający człowieka za centrum wszechświata i skoncentrowany na człowieku i sprawach ludzkich.
568. Neoplatonizm začať sa učiť		prąd filozoficzny czerpiący z dorobku Platona, rozwinął się w starożytności, odrodzony w okresie renesansu tzw. platonizm/neoplatonizm renesansowy, łączący idee starożytne z chrześcijańskimi, przyznawał człowiekowi wolność w tworzeniu dobra i zła.
569. Humanizm začať sa učiť		prąd umysłowy i kulturowy epoki odrodzenia zainteresowany człowiekiem i jego otoczeniem (antropocentryzm), w znaczeniu szerszym jest to postawa zakładająca, że człowiek jest najwyższą wartością i źródłem innych wartości.
570. Człowiek renesansu začať sa učiť		osoba posiadająca rozległą wiedzę i umiejętności (talent) w różnych dziedzinach.
571. Złoty podział / Złote cięcie začať sa učiť		podział odcinka na takie dwie części, iż cały odcinek ma się tak do części większej, jak część większa do części mniejszej. Ze złotym podziałem w renesansie łączono własności estetyczne i stosowano np. w architekturze do podziału planu, elewacji.
572. Miasto idealne začať sa učiť		wywodzące się ze starożytnego Castrum Romanum, zaprojektowane na planie centralnym, symetryczne, z budowlami nawiązującymi do antyku.
573. Tambur / Bęben kopuły začať sa učiť		podstawa kopuły na planie koła, elipsy lub wieloboku.
574. Latarnia začať sa učiť		w architekturze nadbudówka w formie małej wieżyczki nad dachem, kopułą zwieńczenie kopuły, hełmu wieży, z oknami, zwieńczona własnym hełmem, oświetlająca wnętrze.
575. Hełm wieży začať sa učiť		zwieńczenie wieży, często o ozdobnym kształcie, wykonane z drewna, kamienia, cegły i pokryte blachą.
576. Loggia začať sa učiť		pomieszczenie otwarte na zewnątrz usytuowane w elewacji budynku, nie mające funkcji komunikacyjnej.
577. Boniowanie začať sa učiť		ogólna nazwa dekoracyjnego opracowania lica muru kamiennego, oraz nazwa jednej z odmian polegającej na imitacji w tynku płyt kamiennych o ściętych krawędziach.
578. Rustyka začať sa učiť		jeden z rodzajów boniowania (czyli dekoracyjnego opracowania muru), polegająca na obróbce lica ciosów kamiennych na wzór łomu kamiennego otoczonego gładką krawędzią lub sfazowaną czyli ściętą.
579. Sgraffito začať sa učiť		technika dekoracyjna malarstwa ściennego polegająca na pokryciu muru kilkoma, najczęściej dwoma, warstwami barwnego tynku i na częściowym zeskrobywaniu wilgotnych warstw odsłaniając inne kolory, tworząc wielobarwny ornament.
580. Wielki porządek (kolosalny) začať sa učiť		podpory (kolumny, pilastry) przechodzą przez więcej niż jedną kondygnację.
581. Fasada začať sa učiť		elewacja budynku zawierająca przeważnie wejście, wyróżniona dekoracyjnym opracowaniem, wieżami. W średniowieczu była to ściana zachodnia, w sztuce nowożytnej dodatkowa dekoracyjna ściana dobudowana do bryły budynku.
582. Splywy wolutowe / Woluty a niższą i szerszą začať sa učiť		element arch. w formie esownicy czyli cienkiej ścianki ukształtowanej esowato wypełniającej przestrzeń narożną między wysoką i węższą kondygnacją wyższą - nawą główną naw bocznych.
583. Luneta začať sa učiť		odcinek sklepienia, głównie kolebkowego, poprzeczny do głównego sklepienia, mieszczący przeważnie okno w zamykającej lunetę ściance pionowej.
584. Sklepienie z lunetami začať sa učiť		sklepienie kolebkowe z dodatkowymi wciętymi po bokach odcinkami mniejszych kolebek, często mieszczących okna.
585. Palazzo (in forteca) začať sa učiť		„pałac w fortecy” - typ pałacu otoczonego fortyfikacjami, we Włoszech typ pałacu na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem.
586. Piano nobile začať sa učiť		kondygnacja, najczęściej pierwsze piętro budynku, mieszcząca pomieszczenia reprezentacyjne, do przyjmowania gości.
587. Gzyms dzielący začať sa učiť		gzyms dzielący ścianę np. na kondygnacje.
588. Gzyms wieńczący začať sa učiť		gzyms zwieńczający ścianę budowli.
589. Serliana začať sa učiť		inaczej okno weneckie, określane czasami jako palladiański motyw, element architektoniczny w postaci zwieńczonego łukiem otworu okiennego oflankowanego dwoma mniejszymi prostokątnymi otworami.
590. Tempietto začať sa učiť		mała świątynia na planie koła.
591. Figura serpentinata začať sa učiť		„figura wężowa” - układ postaci charakteryzujący się silnym skręceniem ciała.
592. Non finito začať sa učiť		technika umyślnego nie wykańczania rzeźby w całości lub we fragmentach, u Michała Anioła wynikała z filozofii, u innych artystów głównie liczył się efekt artystyczny.
593. Terribilita začať sa učiť		- włoska nazwa używana na określenie siły wyrazu w dziełach Michała Anioła.
594. Venusta začať sa učiť		piękno, wdzięk
595. Tondo začať sa učiť		obraz, lub płaskorzeźba w kole.
596. Plafon začať sa učiť		duże pole dekoracyjne w centrum sklepienia, sufitu, oraz malowidło w tym miejscu wykonane technikami malarstwa ściennego.
597. Iluzjonizm začať sa učiť		w malarstwie i rzeźbie dążenie do możliwie wiernego oddania złudzenia rzeczywistości
598. Malarstwo iluzjonistyczne začať sa učiť		monumentalne malarstwo ścienne, które przez mistrzowskie opracowanie różnych rodzajów perspektywy i skrótów stara się powierzchnię ściany i sklepienia przedstawić jako przestrzeń otwartą w głąb.
599. Da sotto in su začať sa učiť		dosłownie „z dołu do góry”, ukazanie na sklepienie postaci w skrócie perspektywicznym, widzianych z dołu.
600. Disegno začať sa učiť		rysunek, szkic, projekt.
601. Anamorfoza začať sa učiť		(od gr. przekształcenie) celowa deformacja obrazu, który poprawnie widoczny jest np. w odbiciu w wypukłym lustrze, poprzez ciągnięcie lub rozciągnięcie przedstawienia lub oglądany pod odpowiednim kątem.
602. Putto začať sa učiť		motyw dekoracyjny przedstawiający małego nagiego chłopca ze skrzydłami, będący zarówno przedstawieniem antycznego amorka, jak i postaci aniołków w sztuce religijnej.
603. Awers začať sa učiť		strona przednia, termin stosowany głównie do medali i monet, używa się także do dwustronnych przedmiotów liturgicznych oraz wewnętrznej strony dwustronnie dekorowanych skrzydeł ołtarzowych.
604. Rewers začať sa učiť		strona tylnia, odwrotna.
605. Sfumato začať sa učiť		miękki modelunek malarsko-światłocieniowy zacierający kontury, po raz pierwszy zastosowany przez Leonarda da Vinci.
606. Stanze začať sa učiť		reprezentacyjne apartamenty papieskie w północnym skrzydle Pałacu Watykańskiego, dekorowane freskami przez Rafaela Santi.
607. Bella maniera začať sa učiť		dosłownie piękny styl, określenie twórczości Rafaela Santi.
608. Koloryzm začať sa učiť		- tendencja w malarstwie polegająca na akcentowaniu znaczenia koloru w obrazie.
609. Koloryści weneccy začať sa učiť		malarze przełomu XV i XVI w Wenecji, którzy studiowali kolor, skupiając się na wartościach kolorystycznych w swoich kompozycjach.
610. Maniera začať sa učiť		w sztukach plastycznych sposób tworzenia, indywidualny styl.
611. Manieryzm začať sa učiť		zjawisko w sztuce rozwijające się ok. 15201600 r., wraz z późnym renesansem, charakteryzujące się kunsztem, wyrafinowaniem i świadomą sztucznością form. Artyści dążyli do zaskakiwania widza.
612. Manierystyczny začať sa učiť		reprezentujący manieryzm, w znaczeniu ogólnym sztuczny, przesadzony.
613. Szkoła Fontainebleau začať sa učiť		termin używany na określenie manierystycznej twórczości artystów skupionych wokół zamku w Fontainbleau w XVI w.
Ściana parawanowa začať sa učiť		ściana imitująca skrzydło pałacu/zamku, będąca płaską ścianą nie mieszczącą pomieszczeń.
615. Attyka začať sa učiť		ścianka wieńcząca budowlę zasłaniająca dach, o charakterze dekoracyjnym. W Polsce wykształciła się attyka rozbudowana, czasem dwukondygnacyjna, która oprócz charakteru dekoracyjnego miała także zastosowanie przeciwpożarowe.
616. Ornament groteskowy dziwaczny). začať sa učiť		ornament składający się z wici roślinnej, w którą wplecione są motywy figuralne (ludzie i zwierzęta), owoce, kwiaty, panoplia, fragmenty architektury (groteskowy
617. Panoplia začať sa učiť		motyw dekoracyjny w postaci wiązki krzyżujących się elementów uzbrojenia, także sztandarów.
618. Kartusz začať sa učiť		ozdobne obramienie tarczy herbowej, tablicy. Od 2 poł. XVI w. typowy kartusz ma kształt zbliżony do prostokąta z charakterystyczną dekoracją zwijaną i ornamentem okuciowym na krawędziach.
619. Ornament kartuszowy / Rollwerk / Ornament zwijany začať sa učiť		ornament zbudowany z taśmy, jakby wyciętej z blachy o zakończeniach zwijających się, który rozwinął się w manieryzmie.
620. Ornament okuciowy začať sa učiť		ornament składający się z motywów naśladujących płaskie żelazne okucia i listwy z imitacją gwoździ, rozwinął się w manieryzmie.
621. Ornament chrząstkowo-małżowinowy začať sa učiť		- opiera się na motywie miękkiej chrząstki „porastającej” brzegi dekorowanego elementu, składa się elementów przypominających małżowinę uszną i chrząstki.
622. Renesans lubelski začať sa učiť		odmiana polskiego renesansu na terenie województwa lubelskiego, charakteryzująca się dekoracją stiukową na sklepieniu tzw. sklepieniem piernikowym.
623. Sztukateria začať sa učiť		dekoracja wykonana ze stiuku.
624. Arsenał začať sa učiť		budynek lub zespół budynków do wytwórzania i przechowywania broni i sprzętu wojennego (zbrojownia).
625. Poza sansovinowska začať sa učiť		poza char. dla rzeźby sepulkralnej, przedstawiająca zmarłego leżącego na boku z głową podpartą na dłoni i ugiętą nogą w kolanie. Nazwa wywodzi się od włoskiego rzeźbiarza Sansovino, który pierwszy wprowadził takie przedstawienie.
626. Kodeks začať sa učiť		książka złożona ze „składek” połączonych ze sobą grzbietem, tym pojęciem najczęściej określa się zabytkowe książki. Współcześnie tą nazwą określa się zbiór praw, zasad.
627. Arrasy začať sa učiť		tkaniny dekoracyjne wykonane techniką gobelinową, nazwa wywodzi się od francuskiego miasta Arras, które w XIV-XV w. było ośrodkiem wykonywania tego typu tkanin.
629. Reformacja tylko Chrystus. Luteranów začať sa učiť		ruch religijno-kościelny zainicjowany przez Marcina Lutra, który 31 października 1517 r. ogłosił 95 tez wzywających do reformy kościoła, mając na celu odnowę chrześcijaństwa. Podstawą reformy zwolenników Lutra były trzy zasady: tylko Pismo, tylko wiara, tylko łaska, osadzone na podstawie
630. Kontrreformacja začať sa učiť		odpowiedź kościoła katolickiego na Reformację Lutra, polegająca na wprowadzeniu reform w kościele po Soborze Trydenckim, mających na celu „przyciąganie” wiernych do kościoła katolickiego.
631. Barok začať sa učiť		styl w sztuce rozwijający się od końca XVI w. przez cały wiek XVII, rozwinięty pod wpływem Kontrreformacji i absolutyzmu monarszego, char. się bogatą dekoracją, przepychem, dynamiką form i silną ekspresją.
632. Barok potrydencki začať sa učiť		sztuka barokowa realizująca założenia Soboru Trydenckiego.
633. Ambona začať sa učiť		kazalnica, rodzaj trybuny, balkonu służącej do odczytywania tekstów liturgicznych i wygłaszania kazań, przeważnie przy pierwszym od prezbiterium lub środkowym lewym filarze nawy głównej.
Chór muzyczny – začať sa učiť		chór śpiewaczy- pomieszczenie, miejsce w kościele na ins. muzyczne i dla chóru, najczęściej na podwyższeniu w formie empory w nawie gł. nad wejściem. W ren. rozpowszechniona też była tzw czantoria czyli balkon dla śpiewających w ścianie prezbiterium.
635. Prospekt organowy začať sa učiť		frontowa część organów, często bogato dekorowana.
636. Falująca fasada začať sa učiť		charakterystyczna dla baroku fasada o linii wklęsło-wypukłej.
637. Konfesja začať sa učiť		przedsionek grobu męczennika znajdującego się pod ołtarzem do którego prowadzą schody.
638. Baldachim začať sa učiť		w kościele chrześcijańskim osłona przedmiotów i miejsc kultu, przenośna lub stała np. nad ołtarzem, wsparta na 4 podporach.
639. Lambrekin začať sa učiť		element dekoracyjny w formie pasa tkaniny wyciętego w zęby zdobionego np. frędzlami, oraz ornament w tym kształcie zwany ornamentem lambrekinowym.
640. Tron - začať sa učiť		miejsce zasiadania osoby posiadającej władzę w czasie oficjalnych ceremonii.
641. Gloria promienista začať sa učiť		rodzaj aureoli ze światłem rozproszonym w formie odchodzących promieni, częsta w monstrancjach.
642. Luminizm - začať sa učiť		studium światła w malarstwie i sposób kształtowania obrazu za pomocą światłocienia, ze szczególnym naciskiem na studiowanie efektów świetlnych.
643. Chiaroscuro začať sa učiť		malarstwo światłocieniowe.
644. Tenebryzm / Maniera tenebrosa začať sa učiť		sposób ujęcia obrazu polegający na użyciu ciemnej tonacji barwnej i wydobyciu przedmiotów i postaci za pomocą światła z ciemnego tła.
645. Caravaggionizm začať sa učiť		pogłębiony tenebryzm polegający na ostrym kontraście między częściami oświetlonymi a ciemnymi, bez łagodnego przejścia, wywodzący się z twórczości włoskiego malarza Caravaggia i reprezentowany przez jego naśladowców.
646. Odsakralizowanie začať sa učiť		zeświecczenie sztuki religijnej, polegające na rodzajowym, bardziej świeckim, bez należnej czci, ujęciu scen religijnych.
647. Kompozycja diagonalna začať sa učiť		- kompozycja po przekątnej, skośna.
648. Trompe l’oeil začať sa učiť		franc. nazwa malarstwa iluzjonistycznego, używana zwłaszcza do określenia iluzjonistycznie namalowanych małych przedmiotów i martwych natur.
649. Churrigueryzm začať sa učiť		hiszpańska odmiana baroku charakteryzująca się obfitą i dynamiczną dekoracją architektoniczną, bogatą ornamentyką i przepychem form rzeźbiarskich, nazwa pochodzi od rodziny architektów stosujących taką dekorację.
650. Immaculata začať sa učiť		Niepokalana - typ ikonograficzny wizerunku Matki Boskiej ukazujący młodzieńczą Marię bez Dzieciątka z księżycem u stóp, otoczoną przez wieniec z gwiazd jako Niewiasty Apokaliptycznej, opisanej przez św. Jana.
651. Bodegones začať sa učiť		typ martwej natury przedstawiającej naczynia i żywność, często będące elementem sceny figuralnej, malowane z mistrzostwem, sensualistycznie i przyciągające wzrok.
652. Sensualizm začať sa učiť		prąd filozoficzny opierający wszelką wiedzę na poznaniu zmysłowym, w sztukach plastycznych to oddanie wrażenia odczuć zmysłowych.
653. Styl Ludwika XIV začať sa učiť		sztuka francuskiego baroku za panowania króla Ludwika XIV króla słońce, termin używany w kontekście rzemiosła artystycznego, zwłaszcza mebli o char. linii wklęsło-wypukłej.
Barok klasycyzujący – začať sa učiť		odmiana stylu barokowego, w której występuje połączenie czytelnych, prostych, harmonijnych form z barokowym nagromadzeniem, jest to odmiana baroku występująca we Francji, na północy Europy i w Polsce.
655. Entre cour et jardin začať sa učiť		dosłownie „między dziedzińcem a ogrodem”, typ pałacu francuskiego usytuowanego na osi między dziedzińcem honorowym a ogrodem, znajdującym się na tyłach pałacu.
656. Ogród francuski začať sa učiť		typ ogrodu ukształtowany we Francji, charakteryzujący się geometryczną kompozycją podporządkowaną głównej osi, z rozległymi tarasami i kanałami wodnymi na osi.
657. Ogród angielski začať sa učiť		typ ogrodu ukształtowany w Anglii, nawiązujący do układu naturalnego krajobrazu, zarzucający linię prostą i regularność.
658. Pejzaż idealny mitycznej krainy szczęśliwości, inspirowany rzeczywistymi miejscami i budowlami, ale zestawionymi dowolnie przez twórcę. začať sa učiť		pejzaż skomponowany przez artystę jako ucieleśnienie Arkadii
659. Portret zbiorowy začať sa učiť		portret grupowy, kilkupostaciowy przedstawiający krąg osób np. rodzinę, lub członków jednego cechu, grupy.
660. Gesamtkunstwerk začať sa učiť		zespolenie różnych sztuk tworzących jednolite stylistycznie dzieło, barokowa synteza sztuk, dzieło totalne, inaczej: „barokowe kompleksowe dzieło sztuki”.
661. Kalwaria czaszka, nazwa wzgórza pod Jerozolimą). začať sa učiť		nazwa miejsca poświęconego kultowi Męki Pańskiej, najczęściej z kaplicami będącymi stacjami pasyjnymi (od. łac. calvaria czaszka, nazwa wzgórza pod Jerozolimą).
662. Patyna začať sa učiť		grynszpan szlachetny, śniedź cienka warstwa najczęściej niebiesko-zielona pokrywająca powierzchnię wyrobów z miedzi i jej stopów, powstająca pod wpływem wilgotnego powietrza, chroniąca głębsze warstwy metalu przed korozją; dziś uzyskiwana też sztucznie.
663. Supraporta začať sa učiť		dekoracyjna tablica umieszczona nad drzwiami (Supraporta nad drzwiami).
665. Portret sarmacki začať sa učiť		gatunek malarstwa portretowego charakterystyczny dla sztuki polskiego baroku przedstawiający szlachcica/szlachciankę w całej postaci w stroju reprezentacyjnym.
666. Żupan začať sa učiť		długa suknia męska z obszernymi rękawami, zapinana od szyi do pasa, a od pasa w dół rozpięta luźno, element polskiego stroju szlacheckiego.
667. Kontusz začať sa učiť		wierzchni strój męski noszony na żupanie, rozcięty z przodu na całej długości z rozciętymi rękawami tzw. wylotami, zarzucanymi na plecy.
668. Pas kontuszowy začať sa učiť		długi pas od 3 do 4,5 m, szeroki na 40 cm, wykonany z jedwabiu będący ozdobą kontusza, dekorowany dwustronnie.
669. Kontrafałda začať sa učiť		fałda powstała z dwóch założonych obok siebie fałd, zwróconych do siebie kantami.
670. Podwika / Podwójka začať sa učiť		duża chusta płócienna, najczęściej biała, zasłaniająca szyję i boki twarzy kobiety, noszona pod drugą chustą lub czepcem przez kobiety zamężne.
671. Portret trumienny začať sa učiť		występujący wyłącznie w szt pl char. dla kultury sarmackiej był to portret malowany farbami olejnymi na blasze o kształcie wieloboku owalu i umieszczany w trakcie pogrzebu na wezgłowiu trumny przedstawiający postać zmarłego w popiersiu w ujęcie ¾.
672. Motyw vanitas začať sa učiť		- motyw w sztukach pla. podkreślający przemijanie i bliskość śmierci: czaszki, klepsydry, zegary, zepsuta gnijąca żywność, mające przypominać o tymczasowości doczesnego życia i zadbania o życie przyszłe wieczne; motyw wywodzi się z Księgi Koheleta.
Taniec śmierci začať sa učiť		– alegoryczny taniec przedstawiający ludzi różnych stanów z kościotrupem/kościotrupami, pokazujący równość wszystkich ludzi w obliczu śmierci
675. Dwór staropolski sypialniami na poddaszu. Stał się inspiracją dla tzw. stylu dworkowego w architekturze. začať sa učiť		niewielka rezydencja ziemiańska, szlachecka. Był to budynek zbudowany osiowo, często z sienią otwartą na obie strony, z zaakcentowanym wejściem przez kolumnowy ganek, ze spadzistym dachem, najczęściej jednokondygnacyjny lub z alkierzami
676. Lukarna začať sa učiť		okno, okienko w połaci dachowej, często owalne, okrągłe.
677. Facjatka / Mansarda začať sa učiť		pomieszczenie mieszkalne na strychu/poddaszu, którego okna ujęte są we własne odrębne ścianki (okno jest pionowo ustawione) i nakryte własnym daszkiem (także dach mansardowy).
678. Wykusze začať sa učiť		nadwieszony na zewnętrznej ścianie budowli wielokątny lub czworokątny występ w kształcie dobudówki z dużymi oknami, przykryty osobnym dachem, poszerzający wnętrze, do którego przylega.
679. Ryzalit začať sa učiť		występująca z lica elewacji część budynku tworząca z nim organiczną całość, najczęściej równej wysokości co budynek. W zależności od umiejscowienia rozróżnia się ryzality: środkowy, boczny, narożny.
680. Rokoko začať sa učiť		z. w sztuce, odrębnym sty. od równoległych f. p. baroku i klasycyzmu. Char. tematami malarstwa rozrywek na tle natury. Gł cechy rokoka to występowanie orn. rocaille, orn. wiatowego, asymetria, dekoracyjność, jasne pastelowe kolory.
681. Styl Ludwika XV začať sa učiť		nazwa francuskiego rokoka stosowana w kontekście rzemiosła art., zwłaszcza mebli o linii wklęsło-wypukłej z kwiatową tapicerką, o bogatej dekoracji wykonanej w różnych technikach.
682. Rocaille začať sa učiť		franc. muszla, - ornament charakterystyczny dla rokoka o asymetrycznej nieregularnej formie i strzępiastych konturach, przypominających kształty małżowiny muszli.
683. Koguci grzebień začať sa učiť		ornament samodzielny lub występujący w połączeniu z rocaillem, lub jako element ramy, inspirowany kształtem grzebienia koguta o falującej asymetrycznej linii połączonej z półkolistą.
684. Panneux začať sa učiť		dekoracyjna prostokątna płycina ścienna ujęta w ramy, czasem wypełniona malowidłem lub płaskorzeźbą, mająca za zadanie „odmaterializować”, rozczłonkować ścianę.
685. Tapeta začať sa učiť		dekoracyjne obicie ściany wykonane z papieru.
686. Tapiseria začať sa učiť		dekoracyjne obicie ściany i mebli wykonane z wielobarwnej tkaniny z przedstawieniami figuralnymi, pejzażowymi bądź kwiatowymi.
687. Kurdyban začať sa učiť		dekoracyjne obicie ściany wykonane z garbowanej i barwionej skóry.
688. Buduar začať sa učiť		prywatny pokój kobiecy między salonem a sypialnią, wytwornie umeblowany.
689. Intarsja začať sa učiť		technika dekorowania przedmiotów z drewna innymi gatunkami drewna (inaczej z franc. marqueterie, hiszp. taracea).
690. Fête galante začať sa učiť		typ przedstawienia popularnego w rokoku ukazującego wytworne towarzystwo na tle przyrody, w czasie zabaw parkowych.
691. Fête champêtre začať sa učiť		typ przedstawienia popularnego w rokoku ukazującego sielankowe sceny z życia pasterzy i pasterek.
692. Chinoiserie začať sa učiť		motywy chińskie, lub z Dalekiego Wschodu, szczególnie w sztuce rokoka, występujące w rzemiośle art. Najczęściej naśladowano pagody, ptaki, smoki i krajobrazy, popularne były wyroby z porcelany i wyroby dekorowane laką.
Racjonalizm začať sa učiť		– prąd filozoficzny zakładający dotarcie do prawdy za pomocą rozumu
695. Klasyczny začať sa učiť		czyli starożytny, także nazwa jednego z okresów sztuki greckiej, w znaczeniu szerszym powszechnie uznany, doskonały, wzorcowy.
696. Klasyka začať sa učiť		zbiór czegoś powszechnie uznanego.
697. Klasycyzm začať sa učiť		styl w sztuce rozwijający się w 2 poł. XVIII w. i do pocz. XIX w., w obrębie epoki oświecenia, ukształtowany pod wpływem klasycznej kultury grecko-rzymskiej, dążący do osiągnięcia podobnej jak w antyku harmonii i piękna.
698. Neoklasycyzm - začať sa učiť		jeden z tzw. neostylów XIX-wiecznego historyzmu, będący bezpośrednią kontynuacją klasycyzmu w XIX w.
699. Styl Ludwika XVI začať sa učiť		sztuka klasycyzmu francuskiego za panowania króla Ludwika XVI w., sama nazwa stosowana najczęściej do rzemiosła art., zwłaszcza mebli o prostych kształtach.
700. Styl Empire - začať sa učiť		- okres klasycyzmu francuskiego za czasów panowania Napoleona I Bonaparte (1800-1815), inspirujący się starożytnym Cesarstwem Rzymskim poprzez monumentalizm i stosowanie symboli władzy w dekoracjach.
701. Tralka / Balas začať sa učiť		pionowy człon w balustradzie złożony z jednego lub dwóch gruszkowatych elementów na bazie, dźwigający poręcz.
702. Architektura mówiąca / Architecture parlante začať sa učiť		odmiana architektury klasycyzmu we Francji, której forma miała eksponować funkcję budynku.
703. Architektura rewolucyjna začať sa učiť		kontynuacja architektury mówiącej w czasach Rewolucji.
704. Palladianizm začať sa učiť		styl w arch. insp. się tw. renesansowego archi. Palladio. W palladianiźmie char jest nawiązywanie do bryły Willi Rotonda, stosowanie wielkiego porządku, tzw. mostków palladiańskich - zadaszonych przejść, galerii, łączących gł bryłę z odsuniętymi cz.
705. Portret mitologiczny začať sa učiť		przedstawienie postaci jako postaci z mitologii, w „kostiumie” mitologicznym.
706. Styl Stanisławowski začať sa učiť		styl w obrębie klasycyzmu w polskiej sztuce za czasów panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1760-1795), wielkiego mecenasa sztuki, inspirującego się francuskim klasycyzmem.
707. Camera obscura začať sa učiť		po polsku ciemnia optyczna - skrzynka z otworkiem w przedniej ścianie i z matową szybą w tylnej, na której powstaje odwrócony obraz ustawionego przed otworem przedmiotu.
708. Romantyzm začať sa učiť		nurt i kierunek w sztuce w latach 1820-1860, najpełniej przejawiający się w literaturze, muzyce, malarstwie i rzeźbie, będący op. wobec racjonalizmu i klasycyzmu. dążenie do indywidualizmu, duchowości i kult uczuć.
709. Romantyczny začať sa učiť		reprezentujący romantyzm, w znaczeniu szerszym nastawiony na uczucia, pobudzający do marzeń, fantazji, tajemniczy.
710. Egzotyczny začať sa učiť		cudzoziemski, z dalekiego obcego kraju, niezwykły.
711. Odaliska začať sa učiť		biała niewolnica w haremie, egzotyczna kochanka.
712. Biedermeier začať sa učiť		styl mieszczański w sztuce niemieckiej 1 poł. XIX w. dotyczący rzemiosła art., charakteryzujący się prostotą i solidnością mebli, dekoracyjnością wnętrz, inspirujący się formami sztuki klasycyzmu.
713. Nazareńczycy / Bractwo św. Łukasza začať sa učiť		- stowarzyszenie niemieckich artystów na pocz. XIX w. (1808-1818), którzy sprzeciwiali się akademizmowi i dążyli do odnowienia sztuki religijnej przez inspirowanie się renesansowym malarstwem włoskim z XV w.
714. Historyzm začať sa učiť		ogólnie nawiązywanie do przeszłości, w XIX w. silny zwrot do przeszłości: w malarstwie przez podejmowane tematy i dbałość o szczegóły historyczne, w architekturze przez nawiązywanie do stylów epok minionych.
715. Neostyle začať sa učiť		style nawiązujące do stylów historycznych w obrębie XIX-wiecznego historyzmu w architekturze.
716. Neogotyk začať sa učiť		styl historyczny w XIX w. powracający do form średniowiecznego stylu gotyckiego.
717. Neorenesans začať sa učiť		styl historyczny w XIX w. inspirujący się formami architektury renesansowej.
718. Neobarok začať sa učiť		styl historyczny w XIX w. naśladujący formy sztuki barokowej.
719. Eklektyzm začať sa učiť		połączenie elementów różnych stylów w jednym dziele, szczególnie popularne w obrębie architektury XIX-wiecznego historyzmu.
720. Nurt inżynieryjny začať sa učiť		rozwój nowoczesnych technologii w architekturze, z wykorzystaniem konstrukcji żelaznej i żelbetonowej, zmieniający sposób projektowania i budowania budowli.
722. Akademizm začať sa učiť		kierunek w sztuce XIX w., głównie 1 poł., w kręgu oddziaływania oficjalnych instytucji: akademii sztuk pięknych, wystawowych salonów i urzędowego mecenatu, oparty na akademickiej teorii dotyczącej hierarchii tematów i warsztatu.
723. Salon sztuki galeria, gdzie odbywały się wystawy i sprzedaż dzieł sztuki. začať sa učiť		czasowa wystawa artystyczna będąca przeglądem ówczesnej twórczości, także miejsce
724. Atelier začať sa učiť		pracownia, studio artystyczne, służące do wykonywania prac artystycznych.
725. Sztuki piękne začať sa učiť		nazwa powstała w XVIII-wiecznym klasycyzmie ujmującym piękno w racjonalne kategorie i nadającym główny cel sztuce - tworzenie piękna; sztuki tworzące piękno.
726. Werniks začať sa učiť		przeźroczysta substancja, najczęściej żywiczna, używana w malarstwie i grafice jako ostatnia warstwa służąca do zabezpieczania powierzchni obrazu przed szkodliwym działaniem powietrza i nadająca połysk.
727. Szkoła monachijska / Monachijczycy začať sa učiť		środowisko malarzy studiujących lub przebywających w Monachium w 2 poł. XIX w., dla których wspólny był realistyczny warsztat, obserwacja natury i tzw. niemiecki stimmung czyli oddanie melancholijnego nastroju.
728. Sos monachijski začať sa učiť		pogardliwe określenie na ciemne głównie brązowe i szare barwy, używane przez malarzy szkoły monachijskiej w 2 poł. XIX w.
729. Prerafaelici začať sa učiť		stowarzyszenie artystyczne założone w 1848 r. przez studentów Królewskiej Akademii Sztuki w Londynie, którzy choć w f reprezentowali akademizm, sprzeciwiali się akademickim zasadom dążąc do moralnego odnowienia sztuki i insp się szt wcz. renesansu.
Realizm začať sa učiť		kierunek w sztuce rozwijający się ok. poł. XIX w., charakteryzujący się wiernym odtwarzaniem rzeczywistości. W znaczeniu szerszym tendencja różnych epok polegająca na odtwarzaniu rzeczywistości zgodnie z naturą.
731. Naturalizm začať sa učiť		pogłębiony realizm skupiający się na biologicznej sferze natury, w literaturze kładzenie akcentu na problemy społeczne i prostotę języka.
732. Realizm krytyczny začať sa učiť		odmiana realizmu zaangażowanego w sytuacje społeczno-polityczne poprzez podejmowanie określonych tematów.
733. Barbizończycy / Szkoła z Barbizon začať sa učiť		grupa francuskich malarzy realistów malująca pejzaże w oparciu o studia rysunkowe z plenerów w okolicy wsi Barbizon.
734. Pieriedwiżnicy začať sa učiť		Towarzystwo Objazdowych Wystaw Artystycznych założone przez absolwentów Akademii w Petersburgu sprzeciwiających się zasadom akademickiej sztuki, pragnących przybliżenia sztuki ludziom i możliwości swobodnego wyboru tematów.
735. Panorama začať sa učiť		malowidło przedstawiające krajobraz, scenę batalistyczną, ułożone koliście w specjalnie zaprojektowanym wnętrzu, dające złudzenie dużej głębi przestrzennej.
736. Nowoczesność / Modernizm okresu postępu technicznego, zmian obyczajowych i dynamicznych zmian w sztuce. začať sa učiť		nazwa epoki kulturowej rozwijającej się od lat 60 XIX w. do początku XX w.
737. Impresja začať sa učiť		wrażenie.
738. Impresjonizm začať sa učiť		kierunek w sztuce gł w mal rozwijający się we Fr w latach 70 i 80 XIX w obrazu Moneta „Impresja wschód słońca” gł. cechę kierunku, obok takich jak: studium światła i relatywizmu barwnego szkicowość malowanie w plenerze chęć uchwycenia chwili ruchu
739. Postimpresjonizm začať sa učiť		określenie różnorodnych zjawisk w sztuce francuskiej będących następstwem impresjonizmu, bazujących na jego doświadczeniach, ale wprowadzających do sztuki coś nowego.
740. Neoimpresjonizm začať sa učiť		nowy impresjonizm kierunek w sztuce w obrębie postimpresjonizmu, dążący do uściślenia zasad malarstwa impresjonistycznego poprzez oparcie twórczości na metodzie dywizjonizmu i wynikającej z niego techniki pointylizmu.
741. Dywizjonizm začať sa učiť		metoda malarska wykorzystująca odkrycia optyki polegająca na rozbiciu plamy koloru na jej podstawowe składniki, czyli barwy widma słonecznego.
742. Kontrast dopełnieniowy začať sa učiť		kontrastowe zestawienie barw dopełniających się.
743. Pointylizm začať sa učiť		punktowanie - tech. mal. rozwinięta z metody dywizjonizmu polegająca na równomiernym pokrywaniu pow obrazu drobnymi regularnymi punktami czystej farby; odległość z jakiej plamki mają się zlać w oku widza.
744. Synteza geometryczna začať sa učiť		cecha twórczości Paula Cezanne’a polegająca na upraszczaniu kształtów do brył geometrycznych, zgodnie z twierdzeniem malarza, że „wszystko da się przedstawić za pomocą kuli, sześcianu, walca i stożka”.
745. „Suma spojrzeń” začať sa učiť		cecha twórczości Paula Cezanne’a polegająca na komponowaniu obrazu na podstawie patrzenia z różnych punktów i perspektyw.
746. Symbolizm malarski začať sa učiť		cecha twórczości Paula Gauguina, który nadawał każdej barwie symboliczne znaczenie i umieszczał je celowo na obrazie.
747. Cloisonizm - začať sa učiť		cecha twórczości Paula Gauguina i naśladujących go malarzy polegająca na malowaniu płaską plamą barwną obwiedzioną wyraźnym konturem.
748. Szkoła Pont-Aven - začať sa učiť		nazwa twórczości malarzy skupionych wokół Gauguina w miejscowości Pont-Aven w Bretanii, stosujących cloisonizm i syntezę malarską.
Afisz začať sa učiť		rodzaj grafiki użytkowej o charakterze informacyjnym (sam tekst).
750. Plakat začať sa učiť		artystyczny gatunek grafiki użytkowej o charakterze informacyjnym, propagandowym, reklamowym, łączący tekst z ilustracją.
751. Symbolizm začať sa učiť		kierunek w sztuce lat 80 i 90 XIX w., występujący głównie w literaturze i malarstwie. W znaczeniu ogólnym jest to tendencja w sztuce różnych epok dążąca do przekazania ukrytych treści, wykraczających poza samo odtwarzanie rzeczywistości.
752. Manifest artystyczny ujawniać, obwieszczać - ogłoszenie w formie tekstu założeń „nowej” sztuki, postawy artystycznej, ich publiczna deklaracja przez artystę lub grupę artystów. začať sa učiť		z łac. manifesto
753. Nabiści prorok. Nabiści sprzeciwiali się estetyce impresjonizmu i postimpresjonizmu, ich malarstwo cechuje synteza, kontur, tajemniczy nastrój i dekoracyjność. začať sa učiť		grupa artystów powstała we Francji w 1890 r., którzy uważali się za „proroków współczesnego malarstwa”, stąd nazwa od hebrajskiego nabi
754. Ruch Arts and Crafts / Art and Crafts Movement začať sa učiť		ruch odrodzenia szt i rzemiosła zapoczątkowany w Anglii w poł. 19 w. przez teorie Ruskina i działalność art. Morrisa. Ruch propagował odrodzeni sztuki rzemiosła art rękodzieła w opozycji do produkcji fabrycznej było to prek w stosunku do secesji.
755. Secesja sztuce wolność”. Główne cechy stylu to: płynna miękka linia, asymetria, zamiłowanie do kształtów wydłużonych, inspiracja motywami roślinnymi i zwierzęcymi, płaszczyznowość (np. w malarstwie płaska plama barwna), dekoracyjność. Nazwa od łac. seccesio začať sa učiť		styl w sztuce rozwijający się w na przełomie XIX i XX w. (ścisłe lata to 1892-1902), głoszący zerwanie ze sztuką epok minionych i dążenie do tworzenia sztuki aktualnej: „Każdej epoce jej sztuka odejście, oderwanie.
756. Art Nouveau określenie secesji we Francji i Anglii. začať sa učiť		Sztuka Nowa
757. Modern Style określenie secesji w Belgii, stosowane też w Anglii. začať sa učiť		Styl Nowoczesny
758. Sezessionstil nazwa secesji w Austrii. začať sa učiť		Styl Secesji
759. Jugendstil określenie secesji w Niemczech. začať sa učiť		Młody Styl, Styl Młodych
760. Stile floreale, Stile Liberty określenia secesji we Włoszech. začať sa učiť		Styl kwiatowy, Styl Wolności
761. Dekadentyzm zmarnienie, fr. decadence začať sa učiť		nurt światopoglądowy i artystyczny przełomu wieków przesycony pesymizmem, niewiarą w nadchodzący nowy wiek, doszukujący się w sztuce i w życiu objawów schyłku i chylenia się ku upadkowi (łac. decadentia chylenie się ku upadkowi).
762. Fin de siècle francuskie określenie czasu przełomu XIX i XX w., nacechowane dekadenckimi tendencjami w kulturze i życiu. začať sa učiť		koniec wieku
763. Szkło iryzujące začať sa učiť		szkło mieniące się tęczowymi barwami, połyskujące, opalizujące, dzięki pokryciu wyrobu substancją (solą metalu) o większym współczynniku załamywania światła.
764. Bozetto - začať sa učiť		trójwymiarowy szkic rzeźbiarski, powstający zazwyczaj na bazie projektu rysunkowego, wykonywany w małej skali z wykorzystaniem miękkich i nietrwałych materiałów.
Idea integracji sztuk začať sa učiť		wspólnota, synteza sztuk sformułowana w pismach przez romantycznego kompozytora Ryszarda Wagnera, określająca drogę do idealnego wyrazu przez współdziałanie różnych sztuk w jednym celu.
767. Styl zakopiański začať sa učiť		styl architektoniczny opisany przez Stanisława Witkiewicza i wytypowany przez niego do kategorii stylu narodowego, wzorujący się na formie, konstrukcji i dekoracji chat górali tatrzańskich.
768. Awangarda začať sa učiť		, w sztuce to zjawiska, twórczość wyprzedzająca aktualne tendencje, wprowadzająca coś całkowicie nowego i tym samym wskazująca nowe drogi rozwoju sztuki. W znaczeniu historycznym jest to sztuka europejska pierwszych 20 lat XX w.
769. Fowizm odnosząc się do rzeźby, że jest otoczona przez dzikie bestie začať sa učiť		awangardowy kierunek w malarstwie fr początku XX w. o charakterze ekspresyjnym, cechujący się stosowaniem ostrych kontrastowych barw, szkicowej plamy barwnej i celowej deformacji. tak agresywne wydały mu się obrazy.
770. Kolor abstrakcyjny začať sa učiť		kolor nierzeczywisty, oderwany od rzeczywistości.
771. Ekspresjonizm začať sa učiť		awang. kier. rozwijający się w 1 ćwierci XX w kładący szcz nacisk na wzbudzanie silnych emocji za pomocą poruszanej tematyki i formy prac, często cel prymitywizowanej Znaczeniu ogólnym jest to tend nieograniczona czasowo kładąca nacisk na uczucia
772. Muralia začať sa učiť		monumentalna malowidła ekspresjonistów meksykańskich podejmujące tematy społeczne, polityczne i narodowe.
773. École de Paris / Szkoła Paryska začať sa učiť		tym pojęciem obejmuje się twórczość artystów w Paryżu na początku XX w., reprezentujących szeroko pojęty ekspresjonizm, dla których wspólny był klimat nostalgii i melancholii, tęsknoty za krajem rodzinnym.
Kuby začať sa učiť		kostki, sześciany, formy zgeometryzowane, od le cube – kostka, sześcian.
775. Kubizm P. Picassa i G. Braque’a, geometryzacja (faza prekubistyczna, cezannowska 1906-1908), rozbicie przedmiotu (faza analityczna 1909 začať sa učiť		awang., ukształtowany pod wpł. tw. i tez P. Cezanne’a. Główną cechą kubizmu jest poszukiwanie nowego sposobu oddania rzeczywistości, a zwłaszcza przestrzeni. - synteza form - geometryzacja 1911/1912) i synteza form (faza syntetyczna 1912-1914).
776. Kubizm cezannowski začať sa učiť		pierwsza faza kubizmu, zwana też prekubistyczną, w latach 1906-1908, w której artyści inspirując się malarstwem Cezanne’a poddają rzeczywistość silnej geometryzacji i uproszczeniu.
777. Kubizm analityczny začať sa učiť		druga faza kubizmu rozwijająca się w latach 1908-1911/1912, w której formy zostają rozbite na coraz mniejsze składniki i zestawione ze sobą, jak gdyby widziane z różnych stron, na różnych płaszczyznach („widok w rozbitym lustrze).
778. Kubizm syntetyczny začať sa učiť		trzecia faza kubizmu (1912-1914) polegająca na syntezie przedmiotu do znaku, który go reprezentuje, („przedmiot oglądany zostaje zastąpiony przez przedmiot myślany”).
779. Collage / Kolaż začať sa učiť		technika artystyczna polegająca na dołączaniu do powierzchni dzieła wycinków różnych materiałów, poprzez doklejanie i inne metody montażu.
780. Orfizm / Kubizm orficzny začať sa učiť		termin obejmujący twórczość niektórych artystów działających w obrębie kubizmu, którzy większą wagę przykładali do koloru. Nazwę stworzył poeta Apollinaire, któremu ich malarstwo skojarzyło się z harmonią poezji Orfeusza.
781. Kubizujący začať sa učiť		geometryzujący, naśladujący kubizm, ale tylko w warstwie estetycznej, stosujący geometryzację jako cel, a nie środek do zgłębiania rzeczywistości.
782. Futuryzm przyszły) i ukazania ruchu jako procesu „dziejącego” się, a nie uchwyconej „stop-klatki”, co próbowano osiągnąć poprzez symultanizm. začať sa učiť		awangardowy kierunek rozwijający się w latach 1909-1914, zapoczątkowany jako ruch programowy we Włoszech, który dążył do oddania piękna nowoczesności (futurum
783. Symultanizm začať sa učiť		zasada przedstawiania w obrębie jednej kompozycji różnych faz ruchu, co prowadzi do zwielokrotnienia fragmentów postaci i jej deformacji. W znaczeniu szerszym jest to przedstawianie w jednej kompozycji kilku wydarzeń.
784. Aeropictura začať sa učiť		inaczej drugi futuryzm, rozwijający się po I Wojnie Św., którego przedstawiciele łączyli chęć ukazania nowoczesności i ruchu, pokazując ujęcia widziane z samolotu, oraz angażując się w propagowanie aktualnego systemu politycznego i władzy.
Abstrakcja / Sztuka abstrakcyjna začať sa učiť		ogólna nazwa sztuki nie przedstawiającej rzeczywistości, oderwanej od rzeczywistości, nawet jeśli rzeczywistość była inspiracją dla artysty. Wyróżnia się dwa rodzaje sztuki abstrakcyjnej: abstrakcja geometryczna i niegeometryczną
786. Abstrakcja geometryczna / Sztuka Konkretna začať sa učiť		rodzaj sztuki abstrakcyjnej operującej formami geometrycznymi, prostymi liniami.
NOWY SŁOWNIK POJĘĆ DO NAUCZANIA HISTORII SZTUKI W PAŃSTWOWYM LICEUM SZTUK SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. J. SZERMENTOWSKIEGO W KIELCACH začať sa učiť		NOWY SŁOWNIK POJĘĆ DO NAUCZANIA HISTORII SZTUKI W PAŃSTWOWYM LICEUM SZTUK SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. J. SZERMENTOWSKIEGO W KIELCACH
787. Abstrakcja niegeometryczna / liryczna začať sa učiť		rodzaj sztuki abstrakcyjnej operującej formami swobodnymi, organicznymi, ekspresyjnymi.
788. Abstrakcjonizm začať sa učiť		tym pojęciem określa się awangardowe kierunki reprezentujące abstrakcję w 1 poł. XX w. W znaczeniu szerszym używa się tego pojęcia do określenia każdej sztuki abstrakcyjnej.
789. Konstruktywizm začať sa učiť		awangardowy kierunek w sztuce rosyjskiej 1 poł. XX w. reprezentujący abstrakcję geometryczną, będącą umysłową konstrukcją. Był to kierunek, którego część przedstawicieli była mocno zaangażowana w wspieranie nowego ustroju.
790. Suprematyzm začať sa učiť		autorski kierunek Kazimierza Malewicza, który dążył do supremacji czyli wywyższenia, oddzielenia czystego odczucia z przedmiotowości i ekspresji, przez ograniczenie środków wyrazu.
791. Neoplastycyzm začať sa učiť		awang. kier. sztuce holenderskiej 1 poł. XX w. reprezentujący abst. geo., oparty na ścisłych zasadach ograniczających środki do linii poziomej i pionowej oraz do trzech kolorów podstawowych i trzech tzw. nie-kolorów czyli szarego czarnego i białego
792. Dada dadaizmu, oznaczające zabawkę dziecięcą, konika. začať sa učiť		w znaczeniu ogólnym jest to wciąż żywa postawa twórcza dadaistyczna, w znaczeniu węższym jest to słowo, którym zainspirowali się twórcy nazwy nowego kierunku
793. Dadaizm začať sa učiť		awang. kier. 1 poł. XX w., będący jednocześnie międzynarodowym ruchem art. Dadaiści świadomie i celowo głosili hasła destrukcji sztuki, antyestetyki i antysztuki, pozbawionej zasad, tworzonej przy pomocy ironii, absurdu, szokujących form.
794. Ready-made začať sa učiť		gł. przedstawiciela Dadaizmu Marcela Duchampa przedmiotom gotowym, fabrycznym, podniesionym przez niego do rangi dzieła sztuki. Odtąd jest to rodzaj instalacji artystycznej wykorzystującej przedmioty gotowe, którym nowe znaczenie nadaje artysta.
795. Merzbild začať sa učiť		pojęcie, którym nazywał swoje obrazy działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters reprezentujący dadaizm (zaczerpnął wycinek słowa MERZ z reklamy banku Kommerzbank).
796. Merzbaum - pojęcie, którym nazywał swoje kolaże na ścianie i rozbudowywane w przestrzeń działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters, reprezentujący dadaizm. začať sa učiť		796. Merzbaum - pojęcie, którym nazywał swoje kolaże na ścianie i rozbudowywane w przestrzeń działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters, reprezentujący dadaizm.
797. Malarstwo metafizyczne / Realizm magiczny začať sa učiť		kier. w malarstwie włoskim 1 poł. XX w., gł przedstawicielem był Giorgio de Chirico, wprowadzający w swoich obrazach, pozornie naśladujących rzeczywistość, tajemniczy i niepokojący nastrój, element magii, np. poprzez zmianę skali przedmiotów
798. Surrealizm začať sa učiť		awang. kierunek 1 poł. XX w. insp św. podświadomości, snów i marzeń sennych, różnymi stanami psych., którego przeds dążyli do swobodnego tworzenia pozbawionego kontroli umysłu. Szt surrealistyczna miała odkryć rzeczywiste, nie hamowane funkcj. myśli
799. Automatyzm psychiczny začať sa učiť		stan utraty kontroli nad treścią bądź formą swoich przeżyć, zachowań, będący najczęściej objawem zaburzeń psychicznych.
800. Metoda paranoiczno-krytyczna začať sa učiť		aut. Metoda twórcza Salvadora Daliolegała na świadomym naśladowaniu przez artystę -- za pomocą odpowiednich praktyk i ćwiczeń umysłowych -- wizji ludzi obłąkanych
801. Frotages / Frotaż pocieranie). začať sa učiť		technika rysunkowa polegająca na pocieraniu grafitem po kartce papieru położonej na fakturalnie ukształtowany materiał, po raz pierwszy użyta przez surrealistycznego artystę Maxa Ernsta (od franc. słowa
802. Fumages začať sa učiť		technika, którą pierwszy zastosował W. Paalen w latach 30 XX w., wykorzystujący efekty kopcia świecy na papierze, lub płynnej farby rozdmuchiwanej na powierzchni kartonu.
803. Grataż začať sa učiť		technika malarska polegająca na zdrapywaniu farby z płótna, wymyślona przez surrealistów Joana Miro i Maxa Ernsta.
804. Dekalkomania začať sa učiť		technika malarska polegająca na rozcieraniu rozlanej farby między dwiema warstwami papieru, stosowana przez surrealistów.
805. XX-lecie Międzywojenne začať sa učiť		W sztuce był to czas rozwoju awangardy w Polsce i recepcji kierunków europejskich, stąd różnorodność polskiej sztuki tego czasu i wielość powstających grup artystycznych, reprezentujących różne kierunki (Formiści Polscy ekspresjonizm, kubizm, futuryzm; Kapiści abstrakcja geometryczna, Grupa Krakowska postimpresjonizm, koloryzm; Blok, a.r. abstrakcja niegeometryczna, surrealizm; Rytm
806. Formizm začať sa učiť		kierunek w sztuce polskiej XX-lecia Międzywojennego ukształtowany przez członków grupy Formiści Polscy, kładących nacisk na formę i łączących w swojej twórczości wpływy ekspresjonizmu, kubizmu i futuryzmu.
807. Strefizm začať sa učiť		autorski kierunek Leona Chwistka, przedstawiciela Formistów, polegający na dzieleniu płaszczyzny obrazu na strefy geometryczne i barwne, tak by każdej strefie w obrazie odpowiadały inne kształty i inny kolor.
808. Czysta forma Witkacego, wg którego „czysta forma stanowi istotę dzieła sztuki jako jedności składających się na nią wielu rozmaitych elementów jakościowych”. Była to koncepcja sprzeciwiająca się realizmowi i naturalizmowi. začať sa učiť		koncepcja sztuki Witkacego, wg którego „czysta forma stanowi istotę dzieła sztuki jako jedności składających się na nią wielu rozmaitych elementów jakościowych”. Była to koncepcja sprzeciwiająca się realizmowi i naturalizmowi.

Moja lekcja

Ak chcete pridať komentár, musíte byť prihlásený.

viac