Instytucja państwa

Teoria GP naturalna

Platon, Arystoteles; IV w.p.n.e.; człowiek jest stworzony do życia w państwie, które powstało na drodze naturalnego rozwoju (od rodziny, przez gminę, do państwa), żeby zapewnić ludziom szczęśliwe życie

Teoria GP teistyczna (teologiczna)

św. Tomasz z Akwinu, św. Augustyn; IV-V w., XIII w.; państwo powstało dzięki zamiarowi Bożemu, konkretne ustroje państw są dziełem ludzi, ale władza jest nadprzyrodzona i pochodzi od Boga, bunt jest uzasadniony jedynie, gdy władca łamie Boskie prawa

Teoria GP umowy społecznej (kontraktualna)

John Locke, Thomas Hobbes, Jean Jacques Rousseau; XVII i XVIII w.; państwo było skutkiem umowy zawartej pomiędzy członkami społeczeństwa, żyjącymi dotąd w stanie natury, na mocy której jednostki poddały się woli zbiorowej

Teoria GP marksistowska (klasowa)

Fryderyk Engels i Karol Marks; XIX w.; państwo było efektem wzrostu wydajności pracy, powstania własności prywatnej i rozpadu bezklasowych wspólnot rodowo-plemiennych na walczące ze sobą klasy: panującą i poddaną

Teoria GP podboju (osiedlania się ludów koczowniczych)

Eugen Duhring, Ludwik Gumplowicz; XIX w.; państwo powstało w wyniku podboju słabszych plemion przez plemiona silniejsze, które przejmują w nim władzę i regulują wszelkie aspekty życia społeczno-politycznego

Naród

ludzie związani z subiektywnym poczuciem wspólnoty - narodowością; sankcja rozproszona

Państwo

ludzie związani obiektywną więzią prawną - obywatelstwem; sankcja karna

Władza polityczna (państwowa)

zdolność świadomego (dyskretnego i jawnego) modyfikowania zachowań całych społeczności przez podejmowanie i egzekwowanie decyzji (narzucanie swojej woli innym)

WP - podmiot władczy

ktoś, kto wydaje polecenia, np. urzędnik, policjant, radny, wójt, poseł, minister, sędzia

WP - podmiot władzy

ktoś, kto wykonuje polecenia, np. obywatel

WP - obszar włady

zasięg oddziaływania władzy, np. państwo, województwo, powiat, gmina

Panowanie

węższe niż "władza" pojęcie oznaczające u Maxa Webera "autorytarną władzę wydawania rozkazów", które mają "szansę znalezienia posłuchu wśród określonej grupy ludzi" (rozkaz zostanie wykonany pod wpływem przekonania ludzi o prawowitości władzy)

Panowanie tradycyjne

wiara w tradycyjną prawomocność "odwiecznej" władzy, w to "co zawsze było": pan-służba-poddani (rodzina, państwo patriarchalne, monarchia patrymonialna)

Panowanie charyzmatyczne

wiara w niezwykłe umiejętności i przymioty władzy, w "to, co niecodzienne", w autorytet osobisty, wynikający z charyzmy: przywódca-uczniowie-zwolennicy (wspólnota religijna, państwo autorytarne)

Panowanie legalne

posłuszeństwo wobec bezosobowego prawa, które określa co, komu i w jakim stopniu przysługuje: przełożony-urzędnik-obywatel (przedsiębiorstwo, partia, państwo demokratyczne)

KP klasyczna

polityka jako sztuka rządzenia państwem

KP koercyjna

polityka, jako prawomocne stosowanie środków publicznej regulacji (także przymusu)

KP konsensualna

polityka, jako sztuka dochodzenia do kompromisu i egzekwowania przyjętych ustaleń

KP konfliktowa

polityka jako umiejętność rozstrzygania konfliktów przez konfrontację (walkę, agresję)

KP bez ideologii

polityka jako dążenie do zdobycia poparcia wyborców (sztuka bycia wybranym)

Politycy okazjonalni

każda osoba uczestnicząca w wyborach, referendach, zgromadzeniach publicznych (pikietach, demonstracjach itp.)

Politycy niezawodowi

osoby, które przez pewien czas zajmowały się polityką, nie biorąc za to pieniędzy (epizod w sejmie czy ministerstwie)

Politycy zawodowi

osoby, dla których polityka jest powołaniem, sposobem na życie, źródłem utrzymania (profesją)

Kult. pol. zaściankowa (parafialna)

zainteresowanie najbliższym otoczeniem, obojętność polityczna, brak świadomości własnej roli w życiu politycznym i wpływu polityki na własne życie

Kult. pol. podporządkowana (poddańcza)

świadomość mechanizmów sprawowania władzy przy równoczesnym braku aktywnej postawy i podprządkowywanie się decyzjom władz

Kult. pol. uczestnicząca

duży stopień aktywności politycznej, świadomość własnego wpływu na politykę i wpływu polityki na własne życie