otázka  |
Odpoveď |
Co to jest układ hormonalny? začať sa učiť
|
|
Zespół gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz komórek wytwarzających hormony regulujące czynności organizmu.
|
|
|
Jakie są główne typy chemiczne hormonów? začať sa učiť
|
|
Steroidowe (np. kortyzol, estrogeny), peptydowe (np. insulina), pochodne aminokwasów (np. adrenalina, tyroksyna).
|
|
|
Z jakich części składa się przysadka i co wydzielają? začať sa učiť
|
|
• Płat przedni: hormony tropowe (TSH, ACTH, FSH, LH) + GH, prolaktyna • Płat tylny: magazynuje wazopresynę i oksytocynę (wydzielane przez podwzgórze).
|
|
|
Jaką rolę pełni podwzgórze w regulacji hormonalnej? začať sa učiť
|
|
Produkuje hormony uwalniające i hamujące (liberyny i statyny), a także wazopresynę i oksytocynę transportowane do przysadki.
|
|
|
Jak działa hormon wzrostu? začať sa učiť
|
|
Pobudza wzrost organizmu, nasila syntezę białek, przyspiesza podziały komórkowe. Niedobór – karłowatość, nadmiar – gigantyzm lub akromegalia.
|
|
|
Jaka jest funkcja prolaktyny? začať sa učiť
|
|
Pobudza gruczoły mlekowe do produkcji mleka po porodzie.
|
|
|
Jakie hormony wydziela tarczyca? začať sa učiť
|
|
Tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3) – regulują metabolizm, wzrost i rozwój, oraz kalcytonina – obniża stężenie Ca²⁺ we krwi.
|
|
|
Co to jest wole tarczycowe? začať sa učiť
|
|
Powiększenie tarczycy spowodowane niedoborem jodu (wole endemiczne) lub nadczynnością/niedoczynnością tarczycy.
|
|
|
Jaki hormon wydzielają przytarczyce i jak działa? začať sa učiť
|
|
Parathormon (PTH) – podnosi stężenie Ca²⁺ we krwi, działa antagonistycznie do kalcytoniny.
|
|
|
Jak zbudowane są nadnercza? začať sa učiť
|
|
Z kory (hormony steroidowe) i rdzenia (katecholaminy – adrenalina i noradrenalina).
|
|
|
Jakie hormony wydziela kora nadnerczy? začať sa učiť
|
|
• Mineralokortykoidy (aldosteron – gospodarka wodno-mineralna), • Glikokortykoidy (kortyzol – metabolizm, reakcja na stres), • Hormony płciowe (androgeny)
|
|
|
Jakie hormony wydziela rdzeń nadnerczy? začať sa učiť
|
|
Adrenalinę i noradrenalinę – podnoszą ciśnienie krwi, przyspieszają pracę serca, mobilizują energię.
|
|
|
Jakie hormony wydziela trzustka? začať sa učiť
|
|
Insulina (obniża glikemię), glukagon (podwyższa glikemię), somatostatyna.
|
|
|
Jakie są główne typy cukrzycy? začať sa učiť
|
|
Typ I – autoimmunologiczny brak insuliny, typ II – insulinooporność, często związana z otyłością.
|
|
|
Jaki hormon wydziela szyszynka i jaka jest jego rola? začať sa učiť
|
|
Melatonina – reguluje rytm dobowy i procesy snu.
|
|
|
Jaki hormon wydziela grasica? začať sa učiť
|
|
Tymozyna – reguluje dojrzewanie limfocytów T.
|
|
|
Jakie hormony wydzielają jajniki? začať sa učiť
|
|
Estrogeny (rozwój cech płciowych żeńskich, cykl menstruacyjny) i progesteron (przygotowanie macicy do ciąży, utrzymanie ciąży).
|
|
|
Jakie hormony wydzielają jądra? začať sa učiť
|
|
Testosteron – rozwój cech płciowych męskich, spermatogeneza.
|
|
|
Jak działa sprzężenie zwrotne w układzie hormonalnym? začať sa učiť
|
|
Hormon docelowy hamuje wydzielanie hormonów tropowych i podwzgórzowych (np. tarczyca – T3/T4 hamują TSH i TRH).
|
|
|
układ nerwowy a hormonalny začať sa učiť
|
|
• Nerwowy: szybki, impulsy elektryczne, krótkotrwały efekt • Hormonalny: wolniejszy, krew i hormony, długotrwały efekt.
|
|
|
