otázka  |
Odpoveď |
wymień przyczyny kryzysu gospodarczego začať sa učiť
|
|
nieurodzaj w latach 1315-1317, chłopi zjedli nasiona i nie mieli co jeść, chłopi nie produkują i nie sprzedają zboża
|
|
|
wymień skutki kryzysu gospodarczego začať sa učiť
|
|
chłopi stają się biedniejsi, kupcom i rzemieślnikom spadły dochody w miastach, dochody fełdałów mniejsze o połowę, pojawienie się raubritterów, większa liczba żebraków, upadek banków, kryzys handlu międzynarodowego, epidemia dżumy
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
fełdałowie którzy nie pogodzili się z gorszą jakością życia, napadali na kupców na drogach
|
|
|
lata trwania epidemii dżumy začať sa učiť
|
|
1346-1352r.-Kaffa 1348-1352r.- Europa
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
wyż demograficzny, niski poziom higieny, rozpowszechniona przez najazdy złotej ordy trafiła potem do całej Europy
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
śmierć wielu ludzi (nawet 75mln), zatrzymanie handlu, rozwój hodowli zwierząt, bunty chłopskie, likwidacja systemu cechowego, powstanie systemu nakładu, przywiązanie chłopów do ziemi
|
|
|
bunt żakerii 1358r. przyczyny začať sa učiť
|
|
uziemienie chłopów, wojna stuletnia, chcieli odzyskać prawa
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
po ok. 2 latach zabito chłopów, krwawy bunt, chaos
|
|
|
bunt lollardów 1381r. przyczyny začať sa učiť
|
|
lollardowie chcieli wolności religijnej a chłopi praw więc połączyli się w jeden bunt z Watem Tylerem na czele
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
śmierć ludzi, więcej wyznawców lollardyzmu, gorsze nastawienie do kościoła
|
|
|
wymień założenia lollardyzmu začať sa učiť
|
|
komunia pod 2 postaciami, odrzucenie dogmatu przez przeistoczenie, odrzucenie dostępu do pisma Św., potępienie symonii
|
|
|
kim był Karol IV Luksemburski? začať sa učiť
|
|
król Czech, cesarz niemiecki
|
|
|
co dawała bulla Karola IV Luksemburskiego i w którym roku została wydana? začať sa učiť
|
|
wydana w 1356r, regulowała wybór władców Rzeszy, od tej pory wybór należał do 7 elektorów
|
|
|
wojna 100-letnia przyczyny, między kim i lata trwania začať sa učiť
|
|
między Anglią (Edward III) i Francją (Filip VI) trwała 1337-1453r. przyczyny: pretensje so tronu Edwarda III (chciał dziedziczyć po matce), spory o Gujemne i Flondrię (ziemie Angielskie we Francji), za dużo rycerstwa i szlachty
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Anglia traci ziemie we Francji, Francja wygrywa, zmiana sposobu prowadzenia wojen na kuszników i piechotę, osłabienie pozycji rycerstwa, wojska zaciężne, wzbogacenie chłopów, wojna 2 róż w Anglii
|
|
|
wojna 2 róż między kim, lata trwania začať sa učiť
|
|
1455-1485 lata trwania, między różą białą-Yorków a czerwoną-Lancasterów
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Henryk VII poślubił Elżbietę York co zakończyło wojnę i utworzyło dynastię Tudorów
|
|
|
przyczyny kryzysu kościoła začať sa učiť
|
|
przez dużą władzę duchowni stali się skąpi, symonia, nepotyzm, łamanie celibatu, więcej heretyków, nikolaizm
|
|
|
na czym polegała niewola awiniońska začať sa učiť
|
|
trwała 1309-1377r. ponieważ we Włoszech powstała sekta Dulcynjan którzy rozpoczęli powstanie przeciwko papieżowi, papież uciekł i przeniósł stolicę do Awinionu
|
|
|
skutki niewoli Awiniońskiej začať sa učiť
|
|
utrata autorytetu przez papieża i duchownych Podporządkowane pod króla Francji konflikty wewnątrz kościoła Katarzyna ze Sieny
|
|
|
scharakteryzuj sobór w Pizie začať sa učiť
|
|
1409r. Miał zakończyć schizmy i usunąć poprzednich papieży wybrali trzeciego papieża bo żaden nie ustąpił Aleksander piąty powstał jeszcze większy konflikt
|
|
|
synod w konstancji- scharakteryzuj začať sa učiť
|
|
1414-1418r Dwóch papieży umarło trzeci zrezygnował więc wybrano czwartego papieża nowym papieżem został Marcin piąty
|
|
|
skutki synodu w Konstancji začať sa učiť
|
|
koniec schizmy zachodniej zajęcie się sprawą polsko-krzyżacka podczas soboru Paweł Włodkowic wygłosił przemowę w której uznał że Chrystianizacja Pogan jest niesprawiedliwa i kościół się zgodził i zakazał krucjat, spór między kurialistami a koncyrialistami
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1431-1449r. miał zakończyć schizmę między kurialistami a koncyrialistami
|
|
|
kim był Zygmunt Luksemburski? začať sa učiť
|
|
Był synem Karola Luksemburskiego poślubił Marię Andegaweńską,
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Powrót do Biblii jako źródła wiary komunia pod dwiema postaciami biedny kościół krytyka idei świętych krytyka odpustów za pieniądze Husytyzm był uznany za herezje bo osłabia pozycję papieża który nie chciał odejść od bogactwa
|
|
|
scharakteryzuj husytyzm umiarkowany začať sa učiť
|
|
kalikstyni Chcieli tylko komunii pod dwiema postaciami odpuścili resztę praw przestali prowadzić wojny
|
|
|
scharakteryzuj husytyzm pełny začať sa učiť
|
|
taboryci, Chcieli komunii pod dwiema postaciami oraz równości ludności wobec prawa odebrania majątków szlachty i danie i chłopa aby wszyscy płacili podatki i prowadzili wojny
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1434 Pierwsza Klęska Husytów wygrywa Zygmunt Luksemburski
|
|
|
czym były kompaktaty praskie začať sa učiť
|
|
zawarte w 1436r porozumienie utrakwistów z husytami, Po bitwie pod Lipanami Zgoda na umiarkowany Husytyzm
|
|
|
1437r. Śmierć Zygmunta Luksemburskiego, co dalej z tronem? začať sa učiť
|
|
zostawił po sobie jedną córkę Elżbietę która wyszła za mąż za Albrechta Habsburga którzy przejęli władzę zmarł po dwóch latach a jego następcą był Pogrobowiec który stracił tron na Węgrzech bo oni woleli Jagiellonów
|
|
|
czym była polityka dynastyczna začať sa učiť
|
|
Polityka polegająca na obsadzeniu swoich dzieci na jak największej liczbie Tronów poprzez układy i małżeństwa
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
10 listopada 1444r. Kazimierz Jagiellończyk zachęcony przez Cezary niego zrywa sojusz z Turkami przez co ginie w wojnie z większością polskich rycerzy koniec unii polsko węgierskiej
|
|
|
kto rządził po Pogrobowcu? začať sa učiť
|
|
w Czechach- Jerzy z Podiebradów a na Węgrzech Maciej Korwin. Kazimierz Jagiellończyk zawiera układ w 1471r z Jerzym i w 1491r. z Maciejem przez co na tronie zasiadł Władysław Jagiellończyk
|
|
|
scharakteryzuj bitwę na Kulikowym Polu začať sa učiť
|
|
Księstwo moskiewskie kontra Tatarzy polegało na zbieraniu ziem ruskich czyli idę odzyskania terenów ruskich co generuje konflikty z Litwą i Polską tereny ruskie formalnie należały do Tatarów którzy pobierali Haracz
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Rozpoczął program zbierania ziem ruskich dopiero po śmierci Kazimierza Jagiellończyka rozpoczął wojnę z Litwą wprowadził swoją politykę
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Turecka dynastia wywodząca się od Osman ów tworzyli nad morzem Marmara Emirat a potem Sułtanat walczyli z Bizancjum co pozwoliło na wyprawy na europę
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
porywanie małych chrześcijańskich dzieci i robienie z nich wojska tureckiego
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1389r. wojska turecki vs serbowie, obie strony poniosły straty
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1396r. krucjata i klęska Zygmunta Luksemburskiego
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1402r. między turkami osmańskimi a mongołami- mongołowie Wygrali
|
|
|
kiedy zdobyto konstantynopol začať sa učiť
|
|
1453r. zdobyty pezez wojsko tureckie
|
|
|
kto przejmuje władzę po Kazimierzu Wielkim w 1370r? začať sa učiť
|
|
Władzę przejmuje Ludwik Andegaweński który dawał ziemię polskim książętom by zgodzili się na jego koronacje
|
|
|
w ktorym roku umiera ludwik andegawenski začať sa učiť
|
|
|
|
|
kto przejmuje władzę po Ludwiku Andegaweńskim začať sa učiť
|
|
w 1384r Królem zostaje Jadwiga unde Gawenńska która miała wyjść za Albrechta Habsburga ale Szlachta uznała że to bez sensu miała poślubić Jagiełły ale tego nie chciała więc wysłała posła do Wilna który zachęcił ją do małżeństwa
|
|
|
w ktorym roku zawarto I unię w Krewie začať sa učiť
|
|
|
|
|
przyczyny unii polsko litweskiej w 1385r začať sa učiť
|
|
Wspólny wróg czyli Krzyżacy Polska tego chciała bo Litwa miała dużo ziemię dostęp do morza czarnego chęć chrystianizacji przez Litwę
|
|
|
postanowienia unii w Krewie w 1385r začať sa učiť
|
|
Witold i Jagiełło to kuzyni więc stają się wielkimi książętami chrzest Litwy ślub Jagiełły i Jadwigi pomóc w odzyskaniu straconych ziem Polski applicare (złączyć połączyć) ślub w 1386
|
|
|
polityka Jadwigi Andegaweńskiej začať sa učiť
|
|
Organizacja wyprawę na Ruś Halicko-Włodzimierską w celu jej do łączenia odnowienie wyższej szkoły w krakowie Powołanie uniwersytetu Jagiellońskiego umarła w wieku 19 lat przy porodzie
|
|
|
scharakteryzuj pokój na wyspie Salin začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1413r Postanawiała że Witold może być wielkim księciem ale Jagiełło jest ważniejszy
|
|
|
w ktorym roku umiera jagiello i kto przejmuje władze začať sa učiť
|
|
umiera w 1434, rozpadaja sie unie polsko litewskie, krolem polski zostaje Kazimierz Jagiellonczyk od 1447r. a drugi syn wielkim ksieciem
|
|
|
wielka wojna lata trwania kto z kim začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Pokój na wyspie sal and Witold oddajesz móc najazdy Krzyżaków na Litwę dyskryminowanie Jagiełły chęci zerwania unii przez Krzyżaków
|
|
|
jakim cudem polska odniosła sukces w wielkiej wojnie začať sa učiť
|
|
Bo Jagiełło był lepszym strategiem Krzyżacy byli w słońcu przewaga liczebną Wojsk polsko litewskich Litwini uciekli z pola bitwy i bitwa pokazała Prestiż Jagiełły i to że Krzyżaków można pokonać
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Krzyżacy mieli oddać Żmudź Litwie na czas życia Eli Witolda nie podpisali tego bo uznali że z Pogan Ami nie zawiera się takich umów
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1414r. Jakiego chciał głodzić Krzyżaków upił i zagrażał ich tereny ale przestał bo dotyczyło to ludności cywilnej a tego zabraniał Sobór
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1422 Polega na oddaniu na stałe Litwę i Żmudzi i Jagiełło po podpisaniu pokoju atakował zakon krzyżacki aż do swojej śmierci bo był słaby
|
|
|
pokój w brześciu kujawskim začať sa učiť
|
|
1435r. Koniec konfliktów między Litwą a Krzyżakami przeciwko następcy Witolda i Królestwu polskiemu
|
|
|
wymień organizacje działające przeciwko Krzyżakom začať sa učiť
|
|
1. związek jaszczurzy- bronienie mieszkańców pomorza przed krzyżakami był tajny i zbrojny 2. Związek Pruski-1440 Związek miast i Mieszczan pomorza starali się rozwiązywać problemy bez przemocy
|
|
|
wojna trzymastoletnia przyczyny začať sa učiť
|
|
Chęć odzyskania pomorza gdańskiego Krzyżacy są coraz słabsi zakon przestaje mieć poparcie zakon wykupuje Wojska zaciężne Akt inkorporacji
|
|
|
przebieg wojny 13-letniej začať sa učiť
|
|
1454- szkachta wymusza przywieleje na szkachcie, spada popularność polski. 1456r. podbicie floty duńskiej, 1462r. bitwa koło świecina- armia pod dowództwem Dunina pokonuje Krzyżaków, 1466- 2 pokoj torunski czyli konjec wojny
|
|
|
akt inkorporacji przyczyny začať sa učiť
|
|
Wcielenie pomorza do Polski Wojska zaciężne lepsze niż Szlachta koszty Polski ponoszą mieszkańcy Gdańska kolejne przywileje dla szlachty w którym nie muszę walczyć ale muszą dać pieniądze na wojnę król kupuje Malbork
|
|
|
postanowienia aktu inkorporacji začať sa učiť
|
|
Zakon zostaje na mniejszych terenach a plusy są włączone do Polski nowa stolica Krzyżaków to Królewiec mistrz zakonny musi płacić trybut dla Polski i pytać o zdanie króla oraz dać Wojska na wojnę
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1478r o biskupstwo warmińsko mazurskie, chcieli wyzwolenia spod rządów króla polski
|
|
|
od kiedy do kiedy monarchia stanowa w polsce začať sa učiť
|
|
od 1333 (Kazimierz Wielki) do 1454- zmiana przez przywileje
|
|
|
cechy polskiej monarchii stanowej začať sa učiť
|
|
Państwo to nie tylko Król ale też rycerstwo i mieszkańcy kształtowało się pojęcie korony i państwa zadaniem monarchy było dbanie o mieszkańców idea całości i niepodzielności państwa
|
|
|
przyczyny nadawania przywilejów začať sa učiť
|
|
Przez żądania szlachty potrzeba finansowa by mieć poparcie zmieniły ustrój innym na demokrację szlachecka
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1388r. Władysław Jagiełło, krzyzacy podwazyli wartosc chrztu i zawarli sojusz, krol potwierdza poprzednie przywileje, wykupuje z niewoli szlachcica za granica i placi zold w wysokosci 3 grzywien od kopii
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1422, Władysław Jagieło, zakaz łączenia sędziego ziemskiego i starosty w jednym, nietykalność majątkowa szlachty bez wyroku sądowego, zgoda szlachty na bicie monety, wydany przez zwolanie przez szlachte sejmu obozowwgo w obozie wojskowym przeciwko krzyzak
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1423 Władysław Jagiełło, Jakiego chciał zapewnić sukcesję tronu swoim synom Szlachta ma zgodę na kupno majątków Sołtysów bezużytecznych ograniczenie wychodzenia chłopów ze wsi Wojewodowie ustalają maksymalne ceny na produkty rzemieślnicze w miastach
|
|
|
przywilej jedlińsko-krakowski začať sa učiť
|
|
1430-1433, Władysław Jagiełło, chęć uznania przez Władysława III i kontynuacja panowania Jagiellonow w Polsce, nikogo nie bedziemy sadzic bez wyroku sadowego, szlachta ma nietykalnosc majatkowa i osobista, tylko oni moga byc dostojnikami koscielnymi
|
|
|
cerkiewica-nieszawa przywilej začať sa učiť
|
|
1454, Kazimierz Jagiellończyk, Początek wojny trzynastoletniej król nie nakładać nowych podatków i nie zwołuję pospolitego ruszenia bez zgody sejmików szlacheckich
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1493r. Jan Olbracht- Po objęciu rządów przed wojną turecką znowu ograniczono wyjazdy chłopów ze wsi mógł tylko jeden w ciągu roku zakaz posiadania dóbr ziemskich mieszczanom Szlachta zwolniona z płacenia cła
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1505, Aleksander Jagiellończyk, ucisk szlachty obawiającej się potęgi magnatów, uchwalenie Nihil Novi, podatki i prawa ustalane za zgodą sejmu i senatu
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
1520r. Zygmunt I Stary, podczas wojny z zakonem szlachta chciala ograniczyc ucieczki chłopów ze wsi, obowiazkowa panszczyzna dla chlopow, ograniczenie praw sadow przy sadzeniu szlachcica, wolna zegluga po wisle
|
|
|
co przywileje dawały szlachcie začať sa učiť
|
|
Zwoływali sejmiki czerpali korzyści z pracy chłopów decydują o podatkach sądzą siebie nawzajem nie płacą cła jako jedyni mogą być urzędnikami
|
|
|
ograniczenia chłopów przez przywileje začať sa učiť
|
|
Nie mogą mieć ziemi uprawnej na Własność płacą Cło nie mogą być urzędnikami i zrobić karierę w kościele nie mogą opuszczać ziemi pracują jeden dzień za darmo
|
|
|
ograniczenia króla przez przywileje začať sa učiť
|
|
nie może nic zrobic bez zgody szlachty, ma królewszczyznę- ziemie tylko króla niezależna od szlachty
|
|
|
wymień organy władzy szkacheckiej začať sa učiť
|
|
Sejmiki ziemskie to Zjazd w danej ziemi zainteresowanych nią rycerzy same były zwoływane przez króla składał się z trzech stanów decyzję musiały być jednomyślna każda ustawie ustawa to konstytucja a województwa dzieliły się na powiaty
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Nadzorują miasta taksy wojewodzińskie przewodzą sejmikom ziemskim
|
|
|
organizacja pracy starosty začať sa učiť
|
|
Reprezentant władcy w danej ziemi zwołuję pospolite ruszenie ściga przestępców i dwa bezpieczeństwa zajmuje się majątkiem władcy w danej ziemi
|
|
|
sąd szkachecki/ podkomorski začať sa učiť
|
|
Rozstrzyga konflikty o ziemię
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Rozstrzyga sprawy cywilne np. kłamstwa obyciu szlachcicem
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Rozstrzyga sprawy karne np. morderstwo
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Zajmuje się sądzenie Mieszczan w miastach
|
|
|
pierwsze klasztory w polsce tworzyli? začať sa učiť
|
|
|
|
|
w połowie XIIw. do Polski przybyli... a razem z nimi... začať sa učiť
|
|
cystersi razem z nowymi technologiami tj. pług żelazny lub cep
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Studiował w paryskiej uczelni, sprowadził do polski dominikanów
|
|
|
scharakteryzuj styl romański začať sa učiť
|
|
Grube mury masywne wierzę wąskie okna głównie kształt kwadratu prostokąta wierzę i surowość często charakter obronny
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Nowa główna nowa Boczna Apsyda Transept prezbiterium
|
|
|
scharakteryzuj styl gotycki začať sa učiť
|
|
Ostre Wookie sklepienia łuki przy Porowe delikatne zdobienia wysoki i chudy wierzę freski ze scenami bibilinnymi
|
|
|
|
začať sa učiť
|
|
Sklepienie trójdzielne sklepienie krzyżowe sklepienie gwieździste i sklepienie kryształowe
|
|
|
wymień najpopularniejszych kronikarzy i czasy kiedy pisali začať sa učiť
|
|
Gall Anonim czasy Bolesława Krzywoustego Wincenty zwany Kadłub kiem czasy Kazimierza sprawiedliwego Janka z Czarnkowa czasy Kazimierza wielkiego Jan Długosz czasy Jagiełły
|
|
|
scharakteryzuj literaturę średniowiecza začať sa učiť
|
|
Pisana po łacinie i tłumaczone na Polski Hagiografia jako pierwsza czyli Żywoty świętych pisane po łacinie ale na polskich ziemiach pojawienie się literatury świeckiej np. Lament świętokrzyski lub Psałterz
|
|
|
