fonetyka - 1 rok filologii włoskiej

podwójna artykulacja

język można analizować na dwóch płaszczyznach, wyrazy dzielą się na: monemy (jednostki posiadające dwa znaczenia) i fonemy (jednostki, które same nie posiadają znaczenia, ale ich kombinacje tworzą jednostki, które mają znaczenie)

chociaż same fonemy nie mają znaczenia to zastąpienie fonemu innym może spowodować:

zmianę znaczenia i powstanie nowego wyrazu albo powstanie nieistniejącego wyrazu

alofony

różne sposoby artykulacji danego fonemu, jak się go wymawia w danym języku

głoska, a fonem

głoska - najprostszy element dźwiękowy, niepodzielny fonem - to tylko te cechy dźwięku, które są istotne dla komunikacji

system fonologiczny

najuboższy z systemów w języku, ale najczęściej używany, jest teoretycznie skończony (raczej nie tworzy się nowych dźwięków), jest podstawą wszystkich innych systemów, przez to, że liczba fonemów jest mała musimy je nieustannie wykorzystywać

system morfologiczny

jest bogatszy od systemu fonologicznego, też raczej zamknięty, są to przyrostki, przedrostki itd.

system leksykalny

jest najbogatszy, są to wszystkie nowe, powstające wyrazy, nieustannie się poszerza przez zapożyczenia i powstawanie nowych wyrazów

choroby systemów (3)

.

cechy charakterystyczne dla dźwięku mowy

natężenie, barwa, wysokość

natężenie

czy dźwięk jest bardziej lub mniej słyszalny, mierzone w decybelach i określane amplitudą, im mocniej wysyłamy powietrze z płuc tym głośniejszy będzie dźwięk - od tego zależy czas drgania narządów mowy

wysokość

.

barwa

jest to współistnienie różnych indywidualnych czynników, które nakładają się na abstrakcyjny dźwięk

fonetyka

dział językoznawstwa badający fizyczne właściwości dźwięków mowy, jest związany z anatomią, medycyną, akustyką, neurologią itd.

fonologia

.

majuskuła i minuskuła

duża i mała litera

jak dokonuje się proces porozumiewania się (3)

.

samogłoski

dźwięki, które powstają przy drganiu strun głosowych, gdy powietrze przechodzące przez narządy mowy nie napotyka żadnych przeszkód

spółgłoski

dźwięki, które powstają przy drganiu strun głosowych, gdzie powietrze przechodzi przez narządy mowy napotykając przeszkody

wymowa, a"

usta są otwarte, prawie zaokrąglone, język jest opuszczony i następuje największe otwarcie kanału nosowego

wymowa, i"

usta rozszerzają się, luki zębowe zbliżają się do siebie, a przód języka mocno opiera się na dolnych zębach

wymowa, u"

wargi są wysunięte i zaokrąglone w mały otwór, a język cofa się i podnosi do podniebienia

wymowa, e otwarte"

język podnosi się i zbliża do podniebienia, ale mniej niż przy, u"

wymowa, e zamknięte"

wymowa jest zbliżona do, i", łuki zębowe zbliżają się, usta uformowane bardziej w kreskę, a język cofa się jeszcze bardziej

wymowa, o otwarte"

usta zwężają się i język zbliża się do podniebienia miękkiego

wymowa, o zamknięte"

usta są jeszcze bardziej zaokrąglone i wysunięte, język jest jeszcze bardziej cofnięty

samogłoski mocne i słabe

mocne (a, e,u) słabe (i, u)

dyftong

to dwa dźwięki (dwie samogłoski), które tworzą sylabę

jakie samogłoski mogą wystąpić w dyftongu

dwie słabe lub słaba i mocna

kiedy powstają dyftongi

1. jeśli samogłoska mocna spotka się ze słabą i obie są akcentowane albo kiedy akcent pada na mocną 2. jeśli mamy dwie samogłoski nieakcentowane i dwie są słabe

dyftongi ruchome

dyftongi złożone z, uo" albo, ie", które stracą dyftong, gdy akcent w pobliskiej formie przesunie się na inną sylabę

tryftong

występowanie jednej samogłoski mocnej, akcentowanej w towarzystwie dwóch słabych, nieakcentowanych

rozziew

polega na oddzielnym wymówieniu stojących obok siebie samogłosek, które tworzą sylaby

geminaty

spółgłoski podwójne

asymilacja

dźwięk upodabnia się do innego, najczęściej sąsiedniego, pod względem miejsca czy sposobu artykulacji lub dźwięczności

asymilacja progresywna

głoska upodabnia się do poprzedniej

asymilacja regresywna

głoska upodabnia się do następnej

asymilacja międzywyrazowa

asymilacja dwóch wyrazów, gdzie jeden kończy się na samogłoskę dźwięczną, a drugi na bezdźwięczną lub odwrotnie

litery eufoniczne

litery dodawane aby, przyjemniej" się wymawiało

dwuznaki i trójznaki

grupy 2 lub 3 wyrazów wymawianych jako jeden dźwięk

akcent wyrazowy

polega na wyróżnianiu niektórych sylab za pomocą środków fonetycznych

akcent zdaniowy

polega na wyróżnieniu, najważniejszego" wyrazu w zdaniu

parole tronche

wyrazy akcentowane na ostatnią sylabę

parole sdrucciole

wyrazy akcentowane na 3 od końca sylabę

parole bisdrucciole

wyrazy akcentowane na 4 od końca sylabę

sylaba

fonem lub grupa fonemów, które są wymawiane na jednej emisji głosu w sposób autonomiczny

enklityka

wyraz przyłączający się do poprzedzającego wyrazu, zapisujemy je zawsze łącznie

proklityka

wyraz przyłączający się do następnego wyrazu, zapisujemy je zawsze osobno

elizja

to usunięcie końcowej samogłoski w wyrazie jeśli następny wyraz rozpoczyna się na samogłoską, pod warunkiem, że oba wyrazy są ze sobą ściśle powiązane, elizja występuje tylko przed samogłoską i jest oznaczana apostrofem

troncamento

w niektórych wyrazach wielosylabowych zakończonych na sylabę nieakcentowaną usuwamy ostatnią samogłoskę lub sylabę, troncamento występuje zarówno przed samogłoską jak i spółgłoską oraz nie oznaczamy go apostrofem

podwojenie składniowe

występuje w przypadku niektórych wyrazów zakończonych samogłoską, gdy w następującym po nim wyrazie wzmacnia się pierwszą występującą w nim samogłoskę

rodzaje intonacji

pytająca, opadająca, zawieszona

interpunkcja

to ogół znaków niealfabetycznych służących podziałowi tekstu pisanego i wyróżnieniu jednostek w nim zawartych

FONOLOGIA (4)

.

co interesuję fonetykę i fonologię

.

jeśli zmienimy fonem na inny

straci znaczenie, zmieni znaczenie, zmieni formę gramatyczną

komutacja

zmiana fonemu na inny

trzy cechy fonologiczne

dystynktywna, kontrastywna, ekspresywna

fonologiczna cecha dystynktywna

umożliwia odróżnienie danego znaku językowego od innych, jej dwa rodzaje to cechy prozodyczne i inherentne

fonologiczna cecha dystynktywna - cechy prozodyczne

opisują najważniejszy element sylaby (w j. włoskim musi to być samogłoska)

fonologiczna cecha dystynktywna - cechy inherentne

są one właściwe każdemu fonemowi, niezależnie od jego miejsca w sylabie

fonologiczna cecha kontrastywna

sygnalizuje podział wypowiedzi na elementy składniowe, jej dwa rodzaje to cechy delimitacyjne i kulminacyjne

fonologiczna cecha kontrastywna - cechy delimitacyjne

wskazują ilość danych elementów oraz wyznaczają granice między nimi

fonologiczna cecha kontrastywna - cechy kulminacyjne

wskazują na ilość danych elementów, ale nie wyznaczają granic pomiędzy nimi

fonologiczna cecha ekspresywna

wskazuje na postawę emocjonalną za pomocą środków charakterystycznych dla danego języka

opozycja fonologiczna prywatywna 1.1

jeden fonem ma wszystkie cechy drugiego fonemu plus jedną dodatkową

opozycja fonologiczna równorzędna 1.2

dwa zestawione fonemy mają różne cechy, ale te cechy są tak samo ważne

opozycja fonologiczna stopniowa 1.3

określa stopień natężenia jakiejś cechy fonemu

opozycja fonologiczna proporcjonalna 2.1

występuje pewna relacja pomiędzy przynajmniej dwoma parami fonemów

opozycja fonologiczna izolowana 2.2

występuje, kiedy tylko jedna para fonemów ma między sobą daną opozycje

opozycja fonologiczna stała 3.1

dotyczy ona każdej pozycji w wyrazie czy zdaniu

opozycja fonologiczna neutralizowana 3.2

polega na tym, że fonemy będące w opozycji są dystynktywne w jednych pozycjach, a w innych nie