1 rozdział

prawo

zbiór norm wyznaczających ludziom powinność takiego a nie innego postępowania ustanowionych lub uznanych przez władzę społeczną.

Czego oczekujemy przez wypowiedź?

Oczekujemy mianowicie, żę poprzez daną wypowiedź osiągnie się jakiś rezultat. (np. poinformuje kogoś o czymś)

Jaki jest podział wypowiedzi?

Na wypowiedzi opisowe i pozaopisowe.

wypowiedź opisowa

stwierdza że tak a tak jest albo tak a tak nie jest, stwierdzają pewne stane rzeczy faktycznie istniejące lub wyobrażane. (ALBO P ALBO F)

wypowiedzi pozaopisowe

są to w szczególności wypowiedzi dyrektywalne oraz wypowiedzi wyrażające oceny.

Wypowiedzi dyrektywalne

mają wpływać na zachowania osób do których są skierowane (np."otwórz okno")

Funkcja sugestywna wypowiedzi dyrektywalnych

wypowiedzi te nadają sie do tego by być swoistym bodźcem do określonego zachowania, ponieważ jednak niczego nie opisują nie da sie o nich orzekać, że są prawdziwe albo fałszywe.

Postacie wypowiedzi dyrektywalnych

normy postępowania, dyrektywy celowościowe, reguły sensu czynności konwencjonalnych

Dyrektywa celowościowa (teleologiczna)

To wyrażenie które głosi co należy czynić aby osiągnąć zamierzony rezultat. Jest wypowiedzią doradzającą, natomiast podjęcie czynności wskazanych w dyrektywie zależy od tego czy zamierza się osiągnąć określony stan rzeczy.

Czynność konwencjonalna

to taka czynność psychofizyczna albo czynność konwencjonalna niższego stopnia, której reguły sensu każą przypisywać określony sens kulturowy.

reguły sensu czynności konwencjonalnej

wskazują, kto i w jaki sposób może dokonać "ważnej" czynności konwencjonalnej np. otworzyć igrzyska olimpijskie.

norma postępowania

jest wypowiedzią, która określonym podmiotom jako jej adresatom nakazuje albo zakazuje aby w określonych okolicznościach postąpiły albo postępowały w określony sposób

Co zawiera norma postępowania?

1. kreślenia adresata, 2. określenie okoliczności 3. nakaz albo zakaz zachowania się

adresat normy

ktoś komu norma nakazuje określone postępowanie albo określonego postępowania zakazuje. Można wskazać imiennie przez nazwę indywidualną.

norma indywidualna

norma która wskazuje adresata nazwą indywidualną.

norma generalna

norma która wskazuje adresata nazwą rodzajową. (może mieć wielu adresatów, jednego lub wcale)

norma konkretna

Jeżeli norma wyznacza do spełnienia jakiś określony czyn który jest niepowtarzalny (np. oddanie określonego długu)

norma abstrakcyjna

Jeżeli norma wyznacza jakieś zachowanie określonego rodzaju, zachowanie w zasadzie powtarzalne

normodawca

Osoba (albo odpowiednio zorganizowana grupa osób), która ustanawia normę.

normy autonomiczne

normy które normodawca stanowi sam dla siebie

normy heteronomiczne

normy które normodawca stanowi dla innych podmiotów

norma znajduje zastosowanie

jeżeli powstanie zespół okoliczności wskazanych w normie, w których adresat normy ma postąpić w sposób w tej normie wyznaczony.

zakres zastosowania normy

klasa możliwych sytuacji, w których norma znajduje zastosowanie

zakres normowania normy

klasa przyszłych zachowań adresata normy, które norma ta wyznacza mu do spełnienia.

realizacja normy

gdy adresat normy zachowuje się w sposób wyznaczony przez tę normę

przekroczenie normy

gdy adresat normy zachowuje się w sposób niezgodny z normą.

dwa typy uzasadnienia obowiązywania norm postępowania

uzasadnienie tetyczne i aksjologiczne

uzasadnienie tetyczne

norma obowiązuje, jeżeli ma uzasadnienie tetyczne, tzn. została ustanowiona przez podmiot zdolny do wyegzekwowania od adresatów norm zachowań, które są z nią zgodne. Podstawą tej zdolności może być dysponowanie środkami przymusu lub autorytetem.

uzasadnienienie aksjologiczne

jeśli argumentem przemawiającym za jej realizowaniem jest to, że czyny nakazane przez tę normę do spełnienia są dobre, godne aprobaty a czyny zakazane są złe.

uzasadnienie autonomiczne

odwoływanie się do ocen własnych tej osoby która daną normę uznaje za obowiązującą.

uzasadnienie heteronomiczne

odwoływanie się do ocen innych podmiotów, do ocen jakiegoś autorytetu

norma "spotykająca się z posłuchem"

norma obowiązująca - norma skuteczna.

co to znaczy że dana norma obowiązuje

ma uzasadnienie tetyczne w akcie stanowienia normodawcy, który cieszy się autorytetem, wyposażony jest w upoważnienie lub dysponuje środkami przymusu

co to znaczy że dana norma obowiązuje

norma ma uzasadnienie aksjologiczne w jakiś ocenach

co to znaczy że dana norma obowiązuje

norma jest skuteczna

norma prawna

norma postępowania, która została ustanowiona albo uznana przez upoważniony organ państwa. (w naszej kulturze są to normy generalne i abstrakcyjne zarazem)

budowa normy prawnej

Hipoteza, dyspozycja, sankcja (budowa trójczłonowa)

hipoteza

ta część normy która określa adresata oraz okoliczności w jakich wyznacza mu się obowiązek określonego postępowania

dyspozycja

część która wyznacza nakaz albo zakaz postępowania

sankcja

element normy wskazujący, jakie konsekwencje nastąpią, gdy adresat normy ją przekroczy.

podział norm postępowania

normy niedoskonałe (leges imperfectae), normy powiązane funkcjonalnie: sankcjonowane i sankcjonujące (sprzężone)

lex imperfecta

to norma która jakiemuś adresatowi w określonych okolicznościach wyznacz obowiązek określonego postępowania, ale za niezrealizowanie tego obowiązku prawodawca nie przewiduje wymierzenia adr. sankcji.

norma sankcjonowana

norma postępowania wyznaczająca określonemu podmiotowi w określonych okolicznościach jakieś zachowanie, ale taka, z którą jest związana inna norma - sankcjonująca

norma sankcjonująca

określonym adresatom nakazuje wymierzać sankcje za niezrealizowanie nakazów wyznaczonych w innej normie (sankcjonowanej), jeżeli ta ostatnia norma znalazła zastosowanie.

rola służebna

rola jaką spełnia norma sankcjonująca wobec normy sankcjonowanej

normy merytoryczne

norma prawna, która nakazuje albo zakazuje jakiegoś zachowania o charakterze bądź to czynności psychofizycznej, czy czynności konwencjonalnej

norma kompetencyjna

normy, które udzielają jakiemuś podmiotowi kompetencji (upoważnienia) do dokonania określonych czynności konwencjonalnych, z takim skutkiem, że przez jej dokonanie powstaną albo zaktualizują się obowiązki innych podmiotów.

dwa podmioty

tego którego upoważniają do dokonania jakiejś czynności konwencjonalnej oraz adresata normy kompetencyjnej